- Publika iha: 31 Dezembro 2023
Ministériu Saúde (MS) no Ministériu Agrikultura, Pecuária, Pesca no Floresta (MAPPF) parseria ho Menzies School of Health Research kolabora ho The Australia National University (ANU) halo peskiza nasionál hodi investiga fatór risku infesaun bakteria ne’ebé kontribui ba malnutrisaun grave no krónika ba labarik sira tinan lima mai kraik.
Asesor seniór peskiza, iha Menzies Timor-Leste, Doutor Nelson Martins hateten peskiza ne’e importante tebes atu investiga fatór risku sira ne’ebé kontribui ba prevalénsia malnutrisaun aas iha Timor-Leste, liu-liu infesaun bakteria iha labarik sira-nia stomak.
“Ita hatene katak ita-nia problema malnutrisaun aas tebes, liu-liu ba labarik sira. Iha estudu barak ita hatene ona fatór risku sira, maibé iha fatór risku importante ida mak infesaun iha intestina ne’ebé kontribui ba malnutrisaun,” nia hateten hafoin partisipa iha enkontru koordenasaun ho parseiru implementadór peskiza iha salaun Menzies Lesidere, Díli.
Nia hateten peskiza ne’e sei fó informasaun no dadus konkretu kona-ba moras infesaun intestina nia influénsia ba malnutrisaun atu governu bele utiliza hanesan referénsia hodi dezenvolve programa ne’ebé komprensivu halo intervensaun ba problema.
Nia hatutan alvu ba peskiza ne’e mak labarik sira tinan lima mai kraik, ne’ebé sofre malnutrisaun grave no kronika baixa iha ospitál sira no halo akompaña mós kazu sira iha komunidade.
Entretantu, Diretór Unidade Étika Peskiza para Dezenvolvimentu, iha Institutu Nasionál Saúde Públika Timor-Leste (INSP-TL), Doutor Marck António Magno Neves hateten matadalan ba peskiza ne’e hetan ona aprovasaun tanba ne’e tuir prosedura étika peskiza nian.
Nia dehan fatór risku ba malnutrisaun ne’e barak tanba ne’e importante atu investiga fatór risku sira ne’e hotu hodi halo intervensaun rezolve problema malnutrisaun ba labarik sira.
“INSP-TL nia knar ida mak area peskiza, entaun ami iha vontade no komitmentu bo’ot atu suporta peskiza sira hodi ajuda programa sira,” nia hateten.
Nia hateten peskiza balun la’o tiha ona iha terenu kona-ba fatór risku ekonomia no seguransa ai-han nian, ne’ebé implementasaun kolabora ho universidade husi Australia.
Iha parte seluk, Investigador prinsipál, husi The Australia National University (ANU), Dr. Samantha Colquhoun hateten wokshop koordenasaun ne’e importante tebes atu rona péritu, peskizadór sira no governu nia ideia atu apoia peskiza ne’e iha terenu.
“Peskiza antes halo iha HNGV, hatudu iha kauza balun ne’ebé bele halo malnutrisaun no fatór risku ne’ebé kauza ba malnutrisan, tanba ne’e agora atu halo servisu ida ne’e hodi haree oinsá bele rezolve problema ida-ne’e,” nia hateten.