- Publika iha: 18 Novembro 2022
Diretór Ezekutivu Organizasaun Aliansa Nasionál Kontrola Tabaku Timor-Leste (ANCT-TL), Sancho Belito Fernandes hateten rezultadu peskiza tinan 2022, hatudu vendedór ambulatóriu no negosiante kioske iha bairu laran kontinua faan sigarru ho lulun ba konsumidór sira, ne’ebé lei bandu.
Nia salienta dekretu lei númeru 14/2016, 8 Juñu, kona-ba rejime kontrolu tabaku artigu 17, ne’ebé hateten só bele fa’n sigarru iha embalajen ida ne’ebé maka mínimu iha lulun 20 no labele premite atu faan sigarru ho kada unidade ou lulun.
“Pior liután mak sigarru sei nafatin faan rahun, entaun konsumidór sira, liu-liu foinsa’e sira mós sei bele sosa ho 0, 10 sentavus kada lulun. Ami-nia rezultadu peskiza hatudu 95% husi 500 kioske, vendedór dalan ninin, loja ki’ik sira ne’ebé ami survey sei faan hela sigarru ho rahun, ne’ebé kontra lei,” nia hateten via telefone.
Nia hateten governu bele hasa’e impostu ba produtu tabaku, maibé vendedór kontinua faan sigarru ho lulun mak sei laiha impaktu no taxa fumadór sei aas nafatin tanba fasil atu asesu sigarru iha rai laran.
Nia haktuir governu laiha seriedade atu implementa dekretu lei rejime kontrolu tabaku tanba tinan neen ona tama iha vigór, governu seidauk estabelese komisaun nasionál kontrolu tabaku nu’udar servisu integradu ministeriál ba kontrolu tabaku nian no seidauk aplika sansaun sira ba empreza no indivíduu sira ne’ebé viola lei.
Iha parte seluk, vendedór Paulo Soares hateten nia hatene no rona informasaun lei bandu faan sigarru ho rahun, maibé bainhira autoridade sira seidauk halo asaun sei kontinua faan tanba ho faan sigarru mak sira bele hetan rendimentu oituan hodi sustenta moris.
“Ami buka osan ho faan sigarru iha dalan, entaun ema sosa masu tomak agradese. Maibé ema hakarak sosa rahun oinsá ami fó tanba ami presiza osan atu sustenta ami-nia família,”nia hateten.
Nia dehan nu’udar negosiante sira-nia hanoin mak oinsá ema bele sosa sira-nia produtu no sira hetan rendimentu.