- Publika iha: 13 Setembro 2022
Diretora Servisu Saúde Munisipal Dili, Agostinha da Costa Segurado hateten Dili sai munisipiu dahuluk ne’ebe Ministeriu Saúde deside atu implementa metodu sientifiku Wolbachia atu kombate moras dengue tanba ne’e ekipa hamutuk ho expertu sira husi Menzies School of Health Research halo sosializasaun ba komunidade no tau lasu susuk.
Nia dehan metodu ne’ebe sira utiliza mak tau lasu hodi kaer susuk aedes aegypti, no lori susuk sira ne’e ba Australia, fo kaben ho susuk aegypti ne’ebe infetadu ona bakteria wolbachia atu iha jerasaun susuk ne’ebe iha bakteria wolbachia hodi mai husik fali iha rai laran tanba susuk ne’ebe infetadu ona bakteria wolbachia kapasidade atu transmite virus dengue husi ema ba ema ne’e laiha.
“Foin mak etapa primeru, maibe ho esperansa bo’ot katak ida ne’e mak diak duni hanesan sira halo iha nasaun Indonesia, no Afrika. No espera ida ne’e bele sai hanesan programa diak ministeriu saúde nian tinan oin bele realiza,” nia hateten iha servisu fatin Formoza, Dili.
Nia hateten servisu ida ne’e hahu ona iha Postu Administrativu Dom Aleixo, no sei kobre Postu Administrativu seluk hanesan Vera Cruz, Nain Feto, Cristu Rei no Metinaru.
Nia hatutan metodu ne’e laos atu redus populasaun susuk aedes aegypti, susuk nafatin barak, maibe susuk sira ne’e nia kapasidade atu transmite virus dengue husi ema ba ema ne’e laiha tanba susuk sira ne’e infetadu hotu ona bakteria wolbachia.
Nia haktuir total kazu dengue iha tinan 2021, to’o mai agora iha munisipiu Dili rejistu hamutuk 3,822 no husi numeru ne’e nain 49 mak lakon vida. Sira ne’ebe lakon vida maioria ho idade menus husi tinan 12.
Iha parte seluk, komunidade Domingas Soares husu Ministeriu Saúde atu hahu ona halo intervensaun ba moras dengue tanba besik ona udan monu rai no dadaun sei iha kazu ida rua ne’ebe rejistu lorloron.
“Ita hare tempu besik ona udan monu rai, entau tenke halo ona asaun sira atu labele sai tan hanesan tinan kotuk no tinan ida ne’e moras barak hospital fatin laiha no labarik barak mak mate tanba dengue,” nia hateten.
Nia hateten moras ne’e sei rejistu nafatin, signifika kuandu udan monu rai kazu bele sa’e makas tanba ne’e tenke antisipa kondisaun sira no kontinua asaun prevensaun nian hanesan mobiliza komunidade halo limpeza, distribusaun aimoruk kimiku.