Sábado, Maio 18, 2024
Total visitors: 766366

Durante tinan 2012, Provedoria dos Direitus Humanus no Justisa (PDHJ) simu keixa kona ba kazu violasaun direitus humanus no mal administrasaun hamutuk 202 keixas.

Provedor  Sebastiao Dias Ximenes

Provedor  Sebastiao Dias Ximenes, hatetenkeixa hirak ne’e hato’o tiha relatoriu ba iha ba Parlamentu Nasional iha fulan hirak liu ba.

Tuir nia, kompara ho tinan hirak ba kotuk, keixa kazu iha tinan 2012 ne’e, nia volume tun ona.

“Signifika katak, ita nia membru governu sira hala’o knaar diak ona ou ita nia povu sira mak seidauk iha voa vontade atu hato’o keixa mai,” Provedor  Ximenes, iha Kaikoli, Dili.

Kona ba keixa durante tinan 2013, husi fulan Janeiru to’o agora, nia dehan, iha ona keixa barak mak tama iha PDHJ.

“Keixa sira ne’e ita fahe ba, keixa hasoru violasaun direitus humanus, ida fali kona ba mal  administrasaun, ikus-ikus ne’e keixa mal administrasaun mak barak liu kompara ho violasaun direitus humanus,”  Provedor Ximenes dehan.

“Ita hotu hatene katak violasaun direitus humanus ne’e dala barak mai husi ita nia autoridade publiku hanesan Polisia , F-FDTL no mos ita nia autoridades publiku seluk,” Provedor Ximenes hateten.

Provedor Ximenes hatutan, kazu violasaun direitus humanus hahu menus, karik tanba autoridade publiku sira komesa hala’o ona sira nia knar ho diak.

“Agora ita hare fila fali ba mal administrasaun ne’e sa’e, mal administrasaun ita koalia kona ba iregularidade, ilegalidade, ita koalia kona ba aktus diskriminatoriu oi-oin husi autoridades publiku sira,” Ximenes katak.

Tanba ne’e nia afirma, instituisaun PDHJ esforsu an nafatin atu responde keixa sira ne’e hodi tama ba prosesu investigasaun.

Iha sorin seluk Claudio do Rego ,Diretor Asistensia Publika iha PDHJ, hateten sira monta ona delegasaun teritorial PDHJ nian iha distritu Baucau ,Manufahi,Bobonaro no Oe-Cusse nune’e bele simu keixa no mos hato’o informasaun ba komunidade sira iha distritu kona ba violasaun direitu humanus no mal administrasaun.

“Iha 2013,  husi Janeiru to’o Junu, hamutuk  114 keixas, husi boa governasaun nian 70, loke 27, taka 27, husi diresaun direitus humanus nian iha 44, loke 25 no taka 13,” Diretor Asistensia Publiku ne’e dehan.

Nia dehan, sira nia delegasaun sira iha distritus, fahe mos informasaun oinsa mak komunidade sir abele iha konesementu katak ida ne’e violasaun direitus humanus, krime, saida mak boa governasaun.

“Violasaun direitus humanus, katak autoridade publiku ida baku ema bai-bain ida, ne’e violasaun direitus humanus. Se karik ema bai-bain ba baku ema autoridade ida, ne’e krime,” Diretor do Rego informa.

Enkuantu mal administrasaun iha relasaun ho boa governasaun, atu labele akontese mal administrasaun,buat hotu tenke la’o ho diak tuir lei, labele uja poder hodi halo mal administrasaun hanesan falsifika dokumentus ruma.

“Imi hetan ida hanesan ne’e, imi hato’o mai ami, balun ita nia maluk veteranus sira mos hato’o,balun husi komunidade bai-bain,balun idozu sira nian,ne’e hato’o mai, ami langsung hakerek,” Diretor ne’e katak.

Keixas sira ne’e kuandu rezista ona ba iha PDHJ ,nia afirma, sempre hato’o fila fali ba ministeriu idak-idak atu hare, hodi rezolve.