Quarta, Maio 01, 2024
Total visitors: 766366

Diretór Nasionál Apoiu Kuidadu Saúde Primária, iha Ministeriu Saúde (MS), Noel Gama Soares informa iha tinan 2023, vitima violénsia bazeia ba jéneru na’in 1005 mak simu atendimentu saúde husi profesionáis saúde treinadu iha fasilidade saúde sira iha teritorio nasionál.

Diretór Nasionál Apoiu Kuidadu Saúde Primária, iha Ministeriu Saúde (MS), Noel Gama Soares informa iha tinan 2023, vitima violénsia bazeia ba jéneru na’in 1005 mak simu atendimentu saúde.

Nia dehan husi total kazu 1005 ne’e tipu violénsia mak ofensa simples 73%, ofensa grave 7% no violénsia seksual 20%, liu-liu ba labarik sira idade menus tinan 17.

“Dadus hatudu violénsia seksual 20% ne’e 41% ba iha feto sira ho idade menus husi tinan 17.

Hau hanoin ida ne’e ita presiza tau atensaun makas laos deit Ministeriu Saúde, maibé setor hotu-hotu tenke tau atensaun parte justisa, Ministeriu Interior PNTL, setór relevante hotu no agensia internasionál ne’ebé durante ne’e servisu ho ita atu fahe informasaun ba autoridade lokal, lideransa komunitaria no komunidade sira atu komprende diak tanba sa mak mosu violénsia ne’e,” nia hateten hafoin partisipa selebrasaun loron internasionál feto ho tema sura mos ho nia, investe iha feto la husik ema ida iha kotuk, aselera progressu saúde nia resposta ba violénsia bazeia jéneru iha Timor-Leste, iha salaun City 8 Manleuana, Dili.

Nia espera iha selebrasaun loron internasionál feto ne’e ema hotu bele refleta oinsa bele redus no kombate kazu violénsia sira ne’ebé la merese mosu iha sosiedade.

Nia hateten profesionais saúde hamutuk 258 mak hetan ona formasaun atu fo atendimentu kuidadu saúde ho kualidade tuir nesesidade vitima sira nian.

“Formasaun ba profesionais saúde sira ne’e importante tebes ba kazu sira hanesan ne’e tanba kazu sira ne’e maluk feto sira la brani mai koalia sai, entau tenke fatin seguru ne’ebé privasidade bo’ot no profesionais saúde treinadu oinsa komunika atu sira konfiansa espresa sai sira nia sentiment,” nia hateten.

Iha parte seluk, Xefe Sentru Saúde Internamentu Gleno, iha munisípiu Ermera, Alcina Fernandes da Silva hateten feto barak mak sei hetan violénsia, maibe la brani no moe atu koalia sai sira nia sentimentu tanba ne’e importante atu iha sistema rede referal ne’ebé integradu, forte no seguru atu vitima sira bele expresa sira nia sentimentu ho livre.

“Pursentu ne’ebé ita hetan ne’e laos bo’ot ona, maibe barak liu mak ita la hetan sei nonok hela iha sira nia uma,” nia hateten.

Nia hateten iha fatin seguru Gleno, iha fulan-janeiru to’o dia 8 fulan-marsu tinan 2024, simu kazu violénsia doméstika husi Polisia Unidade Vulneravel (VPU) hamutuk neen.

“Sira mai uluk iha VPU mak lori sira mai ami nia fatin no ami fo atendimentu hotu entrega fila fali sira ba iha VPU,” nia hatutan.

Nia haktuir sira menus rekursu humanu, liu-liu pessoal sira ne’ebé treinadu ba responde VBJ tanba balun kontratu remata ona. Maibe sei iha pessoal atu fo atendimentu ba vitima sira durante 24 oras.