Segunda, Maio 20, 2024
Total visitors: 766366

Prezidente Institutu Nasionál Combate HIV-SIDA (INCSIDA, IP), Daniel Marçal Amaral, hateten pasiente HIV-SIDA balun sees husi tratamentu saúde, tanba fiar liu tratamentu tradisionál hodi ba simu fali ai-kulit no ai-abut.

Prezidente Institutu Nasionál Combate HIV-SIDA (INCSIDA, IP), Daniel Marçal Amaral, hateten pasiente HIV-SIDA balun sees husi tratamentu saúde, tanba fiar liu tratamentu tradisionál hodi ba simu fali ai-kulit no ai-abut.

Nia hateten, pasiente HIV-SIDA balun ne’ebé halai husi tratamentu saúde la'ós pesoál saúde la halo atendimentu, maibe tanba fiar liu ai-moruk tradisionál hodi rai tiha ai-moruk sira ne’ebé simu husi doutór sira, ba simu fali ai-moruk tradisionál ai-kulit ai-abut, maski sira hatene virus HIV-SIDA labele kura ho ai-moruk tradisionál.

Nia haktuir, iha parte seluk pasiente sira lakontinua halo tratamentu, tanba hetan stigma no diskriminasaun husi família, komunidade, nomós husi pesoál saúde balun.

“Ho esforsu ita hotu nian, tratamentu ida di'ak ba HIV-SIDA mak ne’e, tenke fila ba sentru saúde sira hodi hemu ai-moruk sira ne'ebé profisionál saúde sira fó. Hakarak moris naruk, hakarak saúde di'ak, hakarak atividade di'ak nafatin, hemu ai-moruk ida ne’ebé dotór sira fó. Só ida ne’e de'it,” nia dehan hafoin abertura ba formasaun HIV iha edifísiu INCSIDA, Pantai Kelapa, Díli.

Nia apela ba maluk sira hotu ne’ebé agora ne’e moras hela ho virus HIV, nafatin kontinua konsumu ai-moruk ne’ebé dotór sira fó no tenke hemu tuir regra ne’ebé dotór sira fó.

“Ha’u husu mós ba sira ne’ebé seidauk teste raan ou moris iha risku nia laran, atu di'ak liu mai teste raan antes hodi hatene imi-nia status, karik hetan rezultadu pozitivu ba HIV, bele halo kedas intervensaun HIV ho tratamentu antiretroviral, labele hein kona-ona SIDA mak foin ba buka halo tratamentu,” nia haktuir tan.

Iha parte seluk, Xefe Departamentu Jestaun Programa, iha Servisu Saúde Munisipal Díli, Anacleto Guteres hateten, pasiente sira ne’ebé sees husi tratamentu ne’e tanba, bainhira halo teste mak deteta hetan sira pozitivu HIV, sira balun ba fali kura ho ai-moruk tradisionál.

“Ai-moruk tradisionál sei labele kura moras HIV, tanba ne’e husu pasiente sira ne’ebé ba halo tratamentu uza ai-morik tradisionál ne’e, favór mai fali halo tratamentu iha sentru saúde sira ne’ebé besik. Labele ba halo fali tratamentu ho ai-moruk tradisionál, tanba ai-moruk tradisionál ne’e sei la kura moras HIV,” nia haktuir.

Nia husu ba pasiente sira ne’ebé agora daudauk mak teste hetan pozitivu karik, favór tenke ba halo tratamentu, labele sees husi tratamentu, tanba bainhira pasiente ida sees husi tratamentu, ida ne’e impaktu ba sira-nia saúde, tanba ne’e husu atu pasiente sira atu kontinua halo tratamentu iha sentru saúde ne’ebé besik liu sira.