- Publika iha: 24 Maio 2022
Diretur Ezekutivu Organizasaun Belun, Luis Ximenes hateten rezultadu peskiza analiza situasional ba trafiku humanu iha Timor-Leste ne’ebe halao husi NGO Belun no Universidade Chicago, iha Amerika, deskobre governu seidauk iha sistema dadus krime trafiku humanu ne’ebe proprio atu fasilita elabora planu orsamentu no programa ba servisu kombate trafiku humanu.
“Deskobrementu ida mak trafiku humanu ne’e rasik seidauk iha dadus ne’ebe aktual no fiksu atu ajuda ba kombate trafiku humanu. No ohin mos hato’o deskobrementu ida seluk menus sosializasaun ba komunidade ligadu ho lei no politika sira ne’ebe ita iha, liu-liu ba komunidade sira iha area rural tanba ne’e hau hanoin dalan ida mak kontinua dezemina no hafe informasaun hodi hamutuk ita prevene no kombate tafiku humanu,” nia hateten hafoin partisipa iha seminariu validasaun dadus rezultadu peskiza iha salaun enkontru JL. Vila Aimutin, Dili.
Nia hateten servisu kombate krime trafiku humanu atividade lao dadaun ona, maibe rede servisu sira presiza iha dadus ne’ebe konkretu hodi bele orienta servisu ne’e diak liu tan atu halo prevensaun, fo protesaun ba vitima sira tanba maske laiha dadus krime ne’e buras hela iha rai laran.
Nia haktuir asaun importante ne’ebe tenke halo mak sensibilizasaun publika atu ema hotu bele iha konhesementu no abilidade atu defini krime ne’ebe tama iha tafiku humanu tanba informasaun sira relasiona ho krime ne’e sensitive tebes dalabarak ema la fo sai.
Enkuantu, Diretora Sentru Formasaun Juridiku Judisiaria, iha Ministeriu Justisa, Marçelina Tilman da Silva hateten iha tinan 2021, governu estabelese komisaun nasional kontra trafiku humanu atu asegura implementasaun lei numeru 3/2017 konaba prevensaun no luta hasoru trafiku humanu, liu-liu prevensaun, protesaun no presekusaun.
“Ami halo tiha ona programa tinan 2022, konaba prevensaun, protesaun no presekusaun. Trimestre dahuluk halo tiha ona atividade prevensaun no protesaun,” nia hateten
Nia hateten programa prioridade mak prevensaun nian, liu-liu sensibilizasaun publika ba komunidade sira, autoridade lokal, autor seguransa sira, estudante universitariu sira atu iha konhesementu ba krime ida ne’e.
Iha parte seluk, Diretora Misaun USAID, iha Timor-Leste, Zema Semunegus hateten kombate trafiku humanu nudar area prioridade ba misaun sira nian tanba ne’e sira apoia NGO Belun no Universidade Chicago halo peskiza analiza klean ba situasional trafiku humanu iha rai laran atu fo informasaun ne’ebe klaru ba governu, sosiedade sivil no parseiru halo asaun kombate.
Nia konsiente dezafiu bo’ot ne’ebe governu no parseru sira enfrenta mak disponibilidade dadus no limitasaun rekursu ba prevensaun, protesaun no presekusaun.
“Ami iha ne’e atu suporta no servisu hamutuk ho organizasaun oioin ne’ebe servisu ba area ida ne’e. No ami iha komitmentu atu fo suporta ativu tanba ami nia planu estrategia 2025, trafiku pesoal hanesan area prioridade ba ami nia misaun,” nia hateten.