Sexta, Janeiro 24, 2025

Moras Epilepsia ka Bibi mate la bele kura maibe bele halo prevensaun hodi bele minimiza numeru atakasaun  ne’ebe halo pasiente bele monu beibeik.Moras iha oin-oin deit, no balun bele kura, balo la bele kura, maioria bele prevene.
Moras Epilepsia ka Bibi-Mate la bele kura maibe bele halo prevensaun hodi la bele minimiza numeru atakasaun ne’ebe halo pasientes bele monu beibeik, tanba moras epilepsia moras hosi jenetika ka jerasaun.
“Ita la kura maibe ita atu halo akompanhamentu ba nia sintomas ne’e katak atu mengobati nia gejala-gejala laos atu kura nia moras lae, prevene atu labele monu beibeik. Se iha parte ida tanba biologia katak keturunan entau nia tenke hemu aimoruk to’o tinan naruk,” dehan Xefe Departamentu Saúde Mental, Ministerio Saude (MS), Teofilo Tilman semana kotuk (17/10) iha knar fatin iha Lahane, Dili.
Tuir dadus ne’ebe iha tinan 2010 MS liu husi Departamentu Saude Mental konsege rejistu sofre moras epilepsia hamutuk kazus 966 kompostu husi mane no feto. Parte seluk iha balun ne’ebe komesa diak katak la monu beibeik laos diak permanente hamutuk nain 191 kompostu husi feto nain 46, mane nain 145.
Iha mos balun nee’be agora dadaun sei halao tratamentu no hetan monitorizasaun husi parte pesoal saúde sira hamutuk nain 273 kompostu husi mane nain 122 no feto nain 151.
Xefe Tilman hatutan katak tratamentu ne’ebe pesoal saúde halo ba moras epilepsia mak hanesan fo aimoruk anti-epilesia hemu hodi hamenus kondisaun ne’e;  no fo mos hatene ba familia para bele kontrola sira la bele besik ahi, labele haris iha mota no sae ai tanba aktividades ne’e perigosu tebes ba sira.
Moras epilesia moras ne’ebe susar atu halo tratamentu no susar atu diak entau ba ema ne’ebe sofre hosi kondisaun ne’e bele hemu aimoruk tuir konselu ne’ebe doutor sira fo nia sei hemu hela deit durante nia vida tomak no mos sei depende ba nia estilo de vida.
Xefe Tilman hatutan katak epilesia ne’e iha diferente tanba kuandu pasiente sofre moras epilesia entau nia monu bebeik no sofre epilesia tinan rua ka tolu la halo tratamentu bele hetan fali moras mental.
Iha lidun seluk Deputado Fransisco Jeronimo hosi Komisaun Fm ne’ebe trata Asuntu Saúde, Edukasaun no Cultura, hateten katak moras Epilesia ka Bibi Mate ne’e presiza fo atensaun masimu husi pesoal saude sira bainhira halo tratamentu no presiza fatin ida atu bele rekoilah sira hamutuk hodi bele halo tratamentu ho diak no tuir kriteriu ne’ebe iha.