Quarta, Fevereiro 19, 2025

Sentru Saúde Munisípiu Díli (SSMD) rejista moras dengue hahú husi fulan Janeiru to'o Outubru maioria labarik kiik tinan neen (6) mai kraik hamutuk 714 no na’in-ida (1) mate.

Sentru Saúde Munisípiu Díli (SSMD) rejista moras dengue hahú husi fulan Janeiru to'o Outubru maioria labarik kiik tinan neen (6) mai kraik hamutuk 714 no na’in-ida (1) mate.

Diretór Servisu Saúde Munisípiu Díli (SSMD), Mateus Pinto hateten, moras Dengue mosu, tanba kauza husi susuk tata, ho naran virus (breakbone fever) ou bonebreak fever, tanba afetadu isin moras demais.

"Ita iha dadus ne’ebé mak tama iha SSMD hahú husi fulan Janeiru to’o Outobru tinan 2024 konsege rejistu pasiente ho idade tinan 6 hamutuk 714 no ida mate, tanba moras Dengue," Dehan Diretór Servisu Saúde Munisípiu Díli (SSMD), Pinto iha nia knaar fatin, Farmoza Díli.

Nia esplika, virus dengue ne’e transmite husi Aedes Aygipty no susuk Aedes Albopictus hanesan trasmitisór moras dengue nian ne’ebé moris iha komunidade sira-nia leet.

Nia salienta, bainhira susuk tata ona mak normalmente hatudu sintomas kuaze loron 3 to’o loron 14. No sintomas husi moras Dengue ne’e mak bee-doko hakaas, ulun moras no ruin sin.

Nia haktuir, moras Denge akontese iha tempu udan, ne’ebé kada tinan munisípiu Díli mak sempre sai primeiru lugar ba iha moras Dengue, tanba kada fulan Sentru Saúde lima iha Díli, sempre rejistu pasiente moras kuaze atus resin.

“Ha’u hanoin, ita hotu-hotu hatene moras dengue, moras ida ne’ebé ke mosu kada tinan sempre iha udan monu rai, entaun iha tinan ida-ne’e hahú Janeiru to’o mai agora iha Outobru 2024, ita hetan moras dengue ne’ebé ke mak rejistradu hamutuk atus hitu sanulu resin haat (714) no mate na’in-ida," nia deklara.

Nia informa, pasiente ho idade tinan 6 ne’ebé lakonsege salva ne’e husi pasiente hamutuk na’in 714 no totál ne’e husi sentru saúde 5 iha munisípiu Díli nian mak hanesan Sentro Saúde Comoro, Sentro Saúde Formosa, Sentru Saúde Vera Crus, Centro Saúde Becora no Sentro Saúde Hera.

“Mezmu númeru pasiente moras Dengue iha munsípiu Díli sei as nafatin, maibé iha deit atus hitu resin enkuantu tinan ida no rua ba kotuk kuaze rihun no labarik barak mak mate. Tinan ida-ne’e ita agradese, tanba ita bele mate na’in ida de’it," nia hatutan.

Iha fatin seluk Vise-Ministru ba Fortalesimentu Instituisional Saúde (VMFIS) José dos Reis Magno hateten, moras dengue agora komesa tun ona, kompara ho tinan kotuk.

"Iha tinan ida-ne’e moras denge komesa redús ona kompara ho tinan kotuk makas liu, maibé tinan ida ne’e menus," dehan Reis.

Nia hatutan, atu halo loloos moras dengue ne'e, komunidade sira tenke hamoos rasik sira-nia bee dalan sira, hamoos sira-nia uma hun, soe foer sira-ne’e ba lisu fatin, labele naran soe de’it, susuk ba subar tolun ba amenta barak tan, tanba ne'e husu ba komunidade sira atu limpeza iha ida-idak nia uma hun," nia dehan.

Entretantu Xefe Suku Comoro Eligio José Marçal rekoñese la fasil atu mobiliza komunidade sira halo atividade limpeza rutina, tanba komunidade preokupa ho sira-nia atividade negósiu hodi bele iha rendimentu ba sustenta sira-nia familia.

“Ita haree katak mobilizasaun ida ne’ebé makas liu ami hola tempu iha sesta feira, loron seluk ita-nia populasaun sira kuaze sibuk liu ho sira-nia atividade ekonomia fila liman dalaruma sira-nia oan mós sira bele haluhan hotu,” nia koalia.