- Publika iha: 26 Junho 2024
Sala emerjénsia iha Hospital Nacional Guido Valadares (HNGV) durante fula lima (5) iha tinan 2024 rejistu ona pasiente sira ba halo tratamentu hamtuk na’in 18.156 pesoas.
Diretór Sala Emerjénsia, Dr. Eldegar Lopes Martins, hateten foin trimester besik rua deit, sala emerjénsia konsegue registu ona pasiente 18.156 pesoas, ida-ne’e reprezenta númeru ne’ebé sae makas kompara ho tinan sira seluk.
“Husi total 18.156 kazu moras ne’e maioria ema sira ne’ebé moras babain, itabele dehan moras inus been, isin manas, kabun moras, ulun moras sira-ne’e barak liu. Tuir loloos moras sira hanesan ne’e la presiza mai to’o HNGV, ba deit iha sentru saúde sira ne’ebé besik ne’e mos bele, tanba mai iha ne’e mós hanesan deit, simu nafatin ai-moruk ne’ebé hanesan mós iha sentru saúde sira seluk,” nia dehan iha salaun CNE Lalini, Kaikoli, Díli.
Nia dehan númeru sae makas ne’e, tanba ema hotu hakarak ba hotu konsulta iha HNGV No. tuir loloos hospital nasional ne’e ba ema sira ne’ebé mak kategoria mean ne’e, maibe barak liu mak moras babain, bele hetan tratamentu iha setru saúde sira.
“Kategoria mean liu mak siklu minutu tenki atende ona. Kategoria kinur bele hein oras ida. Kategoria verde bele hein oras rua ou tolu hanesan ne’e. Doutor sira tenki atende uluk ida ne’ebé kontra tempu ne’e lai, depois mak atende fali sira-ne’e moras babain ne’e. Maibé pasiente sira ne’ebé moras babain ne’e sira mak koalia barak liu, dehan atendementu kleur. Ida-ne’e la diak. Ita presiza tau buat hotu tuir nia fatin. Diak liu mak moras sira ne’ebé babain ne’e ba konsulta iha sentru saúde sira, tanba atendimentu hanesan deit,” nia dehan.
Iha sorin seluk, pasiente Maria Madalena hateten, tuir lolos HNGV ne’e halo atendementu ba ema sira ne’ebé moras todan deit, la’ós moras ida babain hanesan isin manas no ulun moras ne’e ba konsulta iha seuntru saúde sira deit, selae ema moras todan sira mai atu halo atendimentu lalais ne’e labele tanba dotor sira sei atende hela ema sira ne’ebé moras babain ne’e.
“Ita haree HNGV ne’e hanesan fali sentru saúde sira babain ne’e, ne’ebe atende hotu ema sira moras babain hanesan ulun moras isin manas no moras seluk tan. Ita hanoin ema loronloron nakonu iha sala emerjénsia ne’e mesak moras todan deit, maibé lae, ema sira moras babain ne’e mai hotu iha ne’e,” nia dehan.
Nia haktuir, pasiente balun ne’ebé grave ne’e presiza doutor sira atende lalais, maibé lori to’o mai pas loos dotor sei halo hela atendementu ba pasiente sira ida moras babain ne’e entaun tenki hein lai, ida-ne’e bele mosu problema, dala ruma to’o mai foin liu siklu minutus ema ne’e mate deit iha sala emerjénsia, tanba deit atende tarde.
“Ita labele fó sala ba doutor sira mak halo atendementu kleur. Ita tenki hatene ita-nia an, katak ita ida moras babain ne’e la presiza mai to’o iha ne’e, halo deit tratamentu iha sentru saúde sira mos diak hela. Se ita hakarak mai iha ne’e ita tenki pasiénsia hein, to’o oras rua ou tolu hanesan mos tenki pasiénsia, tanba ita-nia moras ne’e babain, la hanesan ho sira seluk ne’ebé grave,” nia salienta.
Nia husu ba Ministério Saúde atu halo regulamentu ida, atu nune’e moras sira-ne’e hanesan isin manas, ulun moras, sira-ne’e diak liu, ba halo tratamentu iha sentru saúde sira deit, la presiza ba to’o iha HNGV, tanba hospital nasional ne’e só halo atendimentu ba ema moras grave sira deit.