Segunda, Outubro 02, 2023
Total visitors: 766366

Diretora Jerál Prestasaun Saúde, iha Ministériu Saúde (MS), Doutora Odete da Silva Viegas hateten iha governasaun da-sia, saúde maternu-infantil sai prioridade ba setór saúde, tanba ne’e iha dekretu lei No. 51/2023 de 24 de Agostu kona-ba orgánika Ministériu Saúde elva departamentu saúde maternu-infantil ba diresaun nasionál atu bele iha kapasidade intermus finanseiru no rekursu hala’o servisu redús taxa mortalidade inan no oan.

Diretora Jerál Prestasaun Saúde, iha Ministériu Saúde (MS), Doutora Odete da Silva Viegas hateten iha governasaun da-sia, saúde maternu-infantil sai prioridade ba setór saúde.

Nia dehan durante ne’e saúde maternu-infantil hanesan departamentu ida ne’ebé enfrenta limitasaun oioin intermus finanseiru no ema atu implementa programa sira iha baze.

“Estrutura governu da-sia, ita bo’ot sira hatene saúde maternu-infantil sa’e ona ba diresaun nasionál. Signifika katak saúde maternu-infantil iha liu ona forsa atu bele hetan rekursu finanseiru anualmente no forsa ativu atu defende alokasaun orsamentu ne’ebé adekuadu,” nia hateten hafoin partisia iha abertura atividade treinamentu Maternal Perinatal Death Sruveillance and Response (MPDSR) iha Hotel Timor, Díli.

Nia hateten saúde maternu-infantil sai mós investimentu ida ba futuru nasaun nian, tanba investe iha inan no oan sira ne’ebé sei sai kontinuadór ba dezenvolvimentu rai ida nian.

Nia hatutan governu mós implementa programa Bolsa da Mãe Jerasaun Foun, ka subsídiu ba inan isin-rua no bebé sira atu hadia nutrisaun inan no oan. Entaun diresaun ne’e bele loke kooperasaun servisu barak liutan ho sosiedade sivíl, igreja, komunidade atu halo esforsu hamutuk hasa’e kobertura inan isin-rua asesu ba konsulta ante natal no inan partus iha fasilidade saúde hodi kontribui redús taxa mortalidade inan no oan.

Nia haktuir bazeia ba dekretu governu ne’e, sesaun promosaun saúde mós sa’e ba diresaun nasionál, ne’ebé kabe ba diresaun jerál kuidadu saúde primáriu tanba fator determinante ba servisu saúde mak promosaun saúde, entaun tenke reforsa atu konsensializa informasaun ba komunidade kona-ba prevensaun moras sira.

Tuir dadus peskiza Demografia no Saúde tinan 2016, 51% inan isin rua husi total estimasaun 40,000 sei partu iha uma. No taxa mortalidade inan sei 159/100,000 inan partu moris, númeru ne’e sei aas kompara ho nasaun sira seluk iha rejiaun Sudeste Asiátiku.

Iha parte seluk, Adjunta Reprezentante UNFPA, iha Timor-Leste, Doutora Domingas Bernardo kongratula governu da-sia fó prioridade ba servisu saúde maternu-infantil.

“Ha’u hanoin ne’e buat di’ak ida ita tenke kongratula, tanba saúde maternu-infantil iha nasaun hotu-hotu sai nu’udar indikadór ida ne’ebé tenke fó atensaun. Governu agora fó prioridade hasa’e departamentu ne’e ba diresaun, ne’e esforsu di’ak atu haforsa liutan programa saúde maternu-infantil no ami UNFPA prontu atu suporta,” nia hateten.

Nia hateten tinan barak sira apoia iha saúde maternu-infantil, liu-liu mellora fasilidade uma maternidade sira no fó formasaun ba profesionál saúde sira atu iha abilidade no korajen fó atendimentu ba inan isin-rua sira.

Nia hatutan sira ajuda Ministériu Saúde, eleva ona nivel maternidade iha sentru saúde internamentu, munisípiu Viqueque, sentru saúde internamentu, munisípiu Liquiçá, sentru saúde internamentu Monaco-Same, munisípiu Manufahi no sentru saúde internamentu Atabae, munisípiu Bobonaro ba sentru Kuidadus Emerjénsia Obstetriku no Neonatal (KEmON) atu fo atendimentu ba inan partu sira ne’ebé ho komplikasaun.