- Publika iha: 23 Novembro 2020
Diretur Nasional Framasia no Medikamentu, iha Ministerio da Saúde, Doutor Alipio Gusmão Lopes rekonhese governu seidauk iha kapasidade atu halo kontrolu ne’ebe regular no maximu ba sirkulasaun medikamentu iha rai laran tanba ne’e komunidade sira konsumu aimoruk antibiotika arbiru katak la bazeia ba reseita husi mediku sira.
Nia dehan, situasaun ida ne’e halo moras balun ne’ebe sai rezistensia ona ba aimoruk antibiotika nivel primeiru tanba ne’e tenke uza antibiotika ne’ebe forte liu tan atu trata moras.
“Hau hanoin ita presiza hare asuntu ida ne’e ho seriu tanba husi parte saude nian ita hare ema hotu uza antibiotika iha sira nia hela fatin hanesan dosi ida fasil ba sira atu hetan. Tuir lolos sira tenke hetan reseita husi mediku kualifikadu ne’ebe servisu iha sira nia area, maibe realidade ne’ebe ita iha ema bele asesu ba antibiotika iha kios ki’ik sira ne’ebe bele kauza ba resistensia,” nia hateten bainhira hola parte iha selebrasaun semana mundial antimicrobial (AMR) iha salaun enkontru JL. Villa, Dili.
Nia dehan, aimoruk antibiotika ne’ebe negosiante ki’ik sira faan iha kios no merkadu local mak Amoxicillin tanba agora la efetivu ona atu halo tratamentu ba moras.
Nia hatutan, atu kontrola sirkulasaun medikamentu iha rai laran presiza entidade hotu nia kontribuisaun tanba laiha fabrika medikamentu iha rai laran aimoruk sira ne’e tama hotu husi liur mak mai entaun ministerio relevante tenke kontrola iha area fronteira atu evita tama ilegal, importador medikamentu sira atu evita faan aimoruk ho kuantidade barak ba negosiante ki’ik sira.
Nia espera ho kampanha semana mundial ne’e bele uza hodi halo sosializasaun publika ba komunidade sira kona ba impaktu uza antibiotika iresponsabilidade ba saude publika ema nian atu ema ida-ida bele kontribui redus resistensia antimicrobial iha rai laran.
Entretantu, Xefe Gabinete Kontrolu Kualidade no Komunikasaun Sosial, iha Hospital Nasional Guido Valadares (HNGV), Maria Sara Xavier hateten numeru kazu aimoruk lanu ki’ik kompara ho kazu sira seluk ne’ebe registu iha sala emergensia, maibe kada fulan iha kazu rua to’o tolu tanba sira konsumu aimoruk la ho reseitas.
“Laos foin akontese dala barak ona, maibe ho numeru ne’ebe ki’ik. Ita presiza hasa’e konsiensia populasaun sira nian bainhira moras ba sosa aimoruk tenke ho reseita husi mediku sira, lae moras ba konsulta iha fasilidade saúde sira besik hodi hetan tratamentu no medikamentu ne’ebe loos,” nia hateten.
Nia dehan, iha fulan Outubro kazu aimoruk lanu ema iha tolu tanba sira sente sinais sintomas ruma husi moras lahalo konsulta ho mediku sira diretamente sosa aimoruk iha apotek privado sira hodi konsumu.
Iha parte seluk, komunidade João Soares hateten konhesimentu komunidade nian kona ba utilizasaun medikamentu sira sei menus tebes no kontrolu ne’ebe menus husi governu tanba ne’e mak kios sira mos faan hotu aimoruk.
“Hau hanoin governu presiza halo sensibilizasaun ba publiku kona ba impaktu utilizasaun aimoruk arbiru ba saude publika ema nian no kria kondisaun no kapasidade atu kontrola importador no distributor aimoruk sira atu faan deit ba apotek sira ne’ebe hetan ona lisensa husi governu,”nia hateten.