- Publika iha: 01 Setembro 2011
Tuir dadus ne’ebe iha, durante Jullu to’o agora total pasiente ho moras Sarampo ne’ebe rejistu iha Ospital Nasional Guido Valadares (HNGV) hamutuk 129 e nain tolu halo hela tratamentu tanba hetan komplikasi.
“Pasiente ne’e kompostu husi feto 62 no mane 67 no maioria labarik mak hetan moras ne’e e labarik nain 3 agora baixa no halo hela tratamentu iha ospital, labarik feto na’in 2 bin-alin no nain ida mane ho idade infantile e sira ne’e mai husi distritu Liquisa,”hateten Xefe Departementu Sala Pedeatria, Feliciano Moreira, semana kotuk iha HNGV Bidau Toko Baru,Dili.
Tuir nia, moras sarampo hanesan moras ne’ebe hetan infesaun liu husi ar, da’et liu husi labarik ida ba labarik seluk, husi inan ba labarik e moras sarampo mos bele halo moras seluk atu aproveita.
“Bainhira labarik ida kona moras ne’e, nia bele hetan moras seluk ka komplikasaun hanesan mear,isin manas, via respiratoriu, diarea no halo labarik sira han ladun diak, maibe moras ne’e fasil atu kura,”nia dehan.
Nia afirma, labarik sira ne’ebe hetan moras ne’e maioria mai husi capital Dili no distritu Liquisa.
Tuir Almeida dos Santos,husi sub-distritu Leorema, distritu Liquisa, ne’ebe hein hela nia oan baixa iha ospital, katak nia husik hela nia servisu hodi mai halo tratamentu ba nia oan nia moras, tanba oan feto nain 2 kona moras sarampo.
“Durante hau nia oan moras ne’e, ami fo deit aimoruk bintang tujuh ba sira maibe moras ne’e la pasa,tanba ne’e mak ami lori mai iha ne’e nune’e bele hetan tratamentu ne’ebe diak e sir abele diak lalais,”nia espera.
“Hau nia oan feto nain 2 ne’e, ida tinan 4 no ida seluk tinan 2, hau nia oan ne’ebe tinan 4 ne’e la han semana ida ona no ida tinan 2 ne’e susu deit maibe tanis hela deit,”.
Iha fatin hanesan Antonio dos Santos, husi sub-distritu Dato-distritu Liquisa,ne’ebe hein mos nia oan mane neebe hetan moras sarampo no baixa hela iha ospital ne’e, sente triste tanba nia oan mane ho idade 12 tenke baixa iha ospital tanba moras sarampo.
“Ha’u triste tanba ha’u-nia oan ne’e moras durante loron lima (5) ona no la han, nia só hemu de’it bee no sente ba ladi’ak, ami lori ba ospitál iha Likisá maibé enfermeiru sira tauk atu fó ai-moruk no wainhira sira haree ba nia la book-an, ne’e mak haruka de’it mai ospitál nasionál hodi bele halo tratamentu lalais,”koalia António ho triste.
Nia espera katak nia oan saude bele rekopera hikas nune’e sira bele fila ba sira nia knua hodi halao sira nia knar nudar agrikultor.
Atu labarik sira labele kona moras sarampo, tenke halo imunizasaun,nune’e bainhira bo’ot sira labele kona moras ne’e.
“Bainihra sira moras karik labele sai ba liur tenke iha uma laran, karik iha komplikasaun tenke lori mai lalais iha ospital hodi hetan tratamentu ne’ebe diak,” Xefe Departementu Pedeatria Feliciano Morreira fo hanoin.
Nia hatutan, kona-ba labarik ne’ebe la han, sira tenke tau soru tanba iha komplikasaun mak halo sira ladun iha vontade atu han.
Enkuantu tuir doutór jeral husi Indonezia Gede Sariputra, atu aumenta labarik sira imunidade durante moras, labarik sira tenke han aihan ne’ebe iha nutrisaun no protein ne’ebe diak inklui hemu aimoruk nune’e bele rekopera hikas sira nia saude.
“Sira tenke han aihan ne’ebe ho protein hanesan ikan, manu tolun, no atuhatun isin manas tenke hemu aimoruk parasetamol no mos vitamina nune’e bele diak lalais,”nia dehan. “moras ne’e bele kura lalais no diak lalais maibe fasil atu da’et,”.
Nia hatutan, se moras ne’e iha komplikasaun, entaun tenke halo tratamentu atu nune’e bele hatún nia isin manas no durasaun ba tempu halo tratamentu iha HNGV mak maizumenus loron ha’at (4) hodi baixa maibé depende ba kondisaun pasiénte.