Quinta, Abril 18, 2024
Total visitors: 766366

Reprezentante Movimentu Labarik Timor-Leste, Olavio Almeida Araújo hateten problema prinsipál tolu ne’ebé labarik sira enfrenta durante ne’e mak kestaun edukasaun, saúde no polítika protesaun sosiál, tanba labarik sira barak la asesu ba ensinu pre-eskolár no ensinu báziku, taxa malnutrisaun sei aas no violénsia hasoru labarik aas.

Reprezentante Movimentu Labarik Timor-Leste, Olavio Almeida Araújo hateten problema prinsipál tolu ne’ebé labarik sira enfrenta durante ne’e mak kestaun edukasaun, saúde no polítika protesaun sosiál, tanba labarik sira barak la asesu ba ensinu pre-eskolár no ensinu báziku, taxa malnutrisaun sei aas no violénsia hasoru labarik aas.

Nia salienta infrastrutura edukasaun ne’ebé la asesível ba ema ho defisiénsia, liu-liu labarik sira, falta manorin atu akompaña estudante ho nesesidade espesiál, laiha bibliotika no limitasaun livru sira, labarik idade menus tinan lima pursentu 47 sobre malnutrisaun raes badak. No krime violénsia seksual hasoru labarik sira sei aas, violénsia fisiku no verbál sai prátika iha uma no eskola, no traballu infantíl.

“Haree ba asuntu hira ne’ebé ha’u temi ona, ha’u hodi labarik sira hotu iha Timor-Leste hato’o ami-nia ezijénsia ba parte hotu sira liu-liu exelénsia sira-ne’ebé marka prezensa iha fatin ida-ne’e, atu tetu didi’ak no tau asuntu sira-ne’e iha ita bo’ot sira-nia planu dezenvolvimentu nasionál, se ita bo’ot sira konsidera ami futuru no fini ba rai ida-ne’e,” nia hateten bainhira halo intervensaun iha diálogu nasionál entre labarik ho governu, parseriu sira ho tema Rona Ami Labarik Nia Lian Hodi Asegura no Realiza Ami-nia Direitu, ne’ebé organiza ho Instituto para a Defesa dos Direitos da Crianças (INDDICA), iha Sentru Konvensaun Díli.

Entretantu, Prezidente INDDICA, Dinorah Granadeiro hateten labarik hamutuk na’in 250 resin mak partisipa iha diálogu nasionál ne’e atu hato’o sira-nia aspeirasaun ba dezenvolvimentu no problema ne’ebé sira enfrenta durante ne’e ba lidera nasionál sira no parseru sira.

“Ita mós hatene katak iha semana kotuk, Prezidente Repúblika dekreta ona loron eleisaun parlamentár nian. Ami hanoin katak oportunu tebes ba ita ki’ik oan sira atu ko’alia sira-nia preokupasaun no problema ne’ebé sira enfrenta hela,” nia hateten.

Nia dehan INDDICA nia papel mak halo advokasia ba asuntu labarik nian, liu-liu haree implementasaun planu asaun nasionál labarik ne’ebé governu aprova ona, atu asegura ministériu save sira hanesan Ministériu Saúde, Ministériu Solidaridade Sosiál no Inkluzaun, Ministériu Edukasaun Joventude no Desportu no Ministériu Justisa atu tau prioridade planu programa no orsamentu.

Iha parte seluk, Prezidente Repúblika, José Ramos Horta rekoñese problema ne’ebé labarik sira aprezenta no kompromete sei hare polítika no orsamentu ne’ebé governu aprezenta iha tinan sira tuir mai atu fó prioridade setór edukasaun, saúde, agrikultura no saneamanetu báziku.

“Ha’u sei haree orsamentu la tuir polítika hotu ne’ebé ita ko’alia, ha’u sei veta. Governu hirus ha’u, ha’u hateten prontu hakarak eleisaun antisipada hili presizente foun ida la veta buat ne’e, ha’u la hirus tan komprende no ha’u hakruk ba governu ita bo’ot sira mak razaun karik ne’eduni la’ós ha’u mak razaun deit. Maibé ita labele konkorda malu ho ida-ne’e entaun, di’ak liu ha’u rejigna aan entrega ba ita bo’ot sira hili fali matenek bo’ot seluk ida ba presizdente tanba labele ita kontinua nune’e tinan 20 liu ona subnutrisaun aas loos,” nia hateten.

Nia garantia sei veta orsamentu, bainhira governu aloka orsamentu barak liuba viajen internasional no orsmentu ba sosa kareta sira.