Iha ámbitu komemorasaun trajédia Balibo Five ba dala 47 no selebrasaun loron Nasional Liberdade Imprensa ba dahuluk, ne’ebé monu iha loron 16 Outobru tinan 2022, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SECOMS), Mericio Juvinal dos Reis “Akara” husu ba politiku sira atu labele julga produtu jornalístiku nian.

Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SECOMS), Mericio Juvinal dos Reis “Akara” husu ba politiku sira atu labele julga produtu jornalístiku nian.

Nia salienta media nu’udar pilár importante iha prosesu demokrasia no sai autór ba sivilizasaun umanu iha nasaun ida, tanba ne'e tenke konsidera no fó espasu ba sira.

"Ha’u hanoin governu sé de’it labele julga produtu media nian, tanba nia halo tuir nia knaar atu ajuda mundu no ita-nia nasaun atu hetan nia sivilizasaun umanu, sé ita hahú julga produtu jornalizmu neineik ita sei julga ema nia sentimentu," nia hateten iha Forum Nasionál Editoriál, iha Balibo, Bobonaro.

Nia dehan media no jornalista sira asume knaar hanesan autór ba sivilizasaun umanu ne’ebé di’ak liu iha fatin hotu mak lalika tauk.

"Sé ita servisu media ita foti knaar sai autór ba sivilizasaun (manusia ungul), lalika tauk sé de’it. Mantein ita boot sira-nia independénsia editoriál," nia haktuir.

Nia preokupa iha indiv’idu balun hahú julga ona produtu jornalístiku nian no halo keixa ba jornalista sira, tanba ne’e bele implika ba progresu liberdade imprensa ne’ebé Timor-leste atinji ona.

“Tuir dadus globál ranking liberdade imprensa Timor-Leste okupa 17 husi nasaun 180 iha mundu no okupa númeru dahuluk iha rejiaun Sudeste Aziátiku,” hatutan.

Entretantu, Prezidente Konsellu Imprensa, Virgilio da Silva Guterres agradese ba estadu Timor-Leste, liuhusi Parlamentu Nasional ne’ebé dekreta ona loron 16 fulan Outobru nu’udar loron liberdade imprensa hodi hahi no tane aas liberdade.

Nia dehan liberdade imprensa hanesan iis ba demokrasia, entaun bainhira liberdade imprensa la saudável mak demokrasia sei la moris.

"Ba jornalista timoroan sira, ha’u hakarak hato'o mensajen katak ita iha situasaun ne’ebé difisil ita hasoru, maibé ita labele lakon pasiénsia atu kontinua ho esforsu tomak halo koobertura serbí nafatin ita-nia povu no komunidade liuhusi faktu ne’ebé ita foti ne'e dalan úniku ita valoriza jornalista sira ne’ebé mate iha Balibo no fatin seluk iha Timor-Leste," nia hateten.

Iha oportunidade ne'e, nia mos hato'o solidaridade ba familia jornalista sira hotu ne’ebé mate bainhira hala’o knaar jornalismu iha mundu.

Iha parte seluk, Presidente Asosiasaun Jornalista Timor Lorosa'e (AJTL), Zevonia Veira hateten asosiasaun sei kontinua firme hodi promove liberdade imprensa no espresaun tanba ida ne'e mak sai baze fundamentu husi direitus-umanus.

"AJTL kontinua husu ba estado, governu, partidu politiku no institusaun importante sira seluk atu respeita servisu jornalista nian, labele kriminaliza servisu jornalista nian hosi uza kodigu penal tanba jornalista iha papel importante hodi sai ponte entre povu ho estadu hodi informa informasaun sira ne’ebé povu sira hakarak hato'o no sai kontrolu social iha sosiedade nia leet," nia hateten.