Estigma-Diskriminasaun Sai Obstaklu Ba Prevensaun HIV

Diretora Ezekutivu Organizasaun Estrela+, Ines Lopes Sarmento hateten estigma no diskriminasaun ne’ebe ema afetadu HIV hetan sai obstaklu ba servisu prevensaun tanba ema barak lakohi halo tratamentu kontinua hahalok risku sira hodi hada’et virus ne’e ba ema barak liu tan.

Nia dehan bazea ba peskiza Index Estigma ne’ebe sira halao tiha tinan 2017, hatudu pasiente pursentu 40 husi total respondente 81 alega oknum profesional saúde sira fo sai sira nia estado mediku nian ba ema seluk. No sira mos hetan estigma no diskriminasaun husi familia tanba hatene sira hetan afetadu virus HIV.

“Klaru barak mai husi ema ne’ebe hetan informasaun premeru no familia balun la simu tanba sira la komprende konaba lalaok transmisaun HIV nian, entaun sira tauk no hakribi,” nia hateten bainhira sai orador iha seminario ho tema Timor-Leste Livre husi Estigma no Diskriminasaun ba ema ho HIV/SIDA iha salaun Hotel Novu Turismu, Dili.

Nia hateten peskiza ne’ebe sira halao laos atu julga profesional saúde sira nia servisu, maibe dadus ne’e bele sai evidensia ida hodi halo advokasia ba governu hadia atendimentu ba HIV nian atu pasiente sira sente konfortavel no konfiavel halo tratamentu.

Nia hatutan ema barak asesu ba tratamentu rutina ho diak mak sei kontribui makas ba redus taxa infesaun foun iha rai laran.

Enkuantu, Doutora Celia Gusmão hateten peskiza ne’e fo hanoin ba profesional saúde sira atu halo intropeksaun ba aan hodi hadia servisu atendimentu ba pasiente sira atu enkoraja paseinte sira hakbesik aan mai halo diagnostika no tratamentu sedu tanba epidemia HIV sai problem saúde publika ne’ebe seriu iha rai laran.

“Hau mos pesoal saúde ne’ebe trata pasiente sira ho HIV, ohin aprezentasaun ne’e hau lasente dehan mai julga hau. Ba hau ida ne’e diak atu hadia ita nia aan talves ita halo buat ruma ne’ebe lalos iha ita nia servisu, entaun ida ne’e hanesan baut ida fanun no fo hanoin ita atu hadia aan,” nia hateten.

Iha parte seluk, responsavel programa HIV no Moras Hasa’e liu husi Relasaun Seksual, iha hospital referral Suai, Doutor Vitorino Sequeira Magno hateten presiza defini linguajen sira ne’ebe sira uza hodi husu pergunta sira ba pasiente ne’ebe visita sentru VCCT no Antiretroviral.

“Esperensia ne’ebe ami hetan iha hospital referral Suai, fatin ne’ebe ami halo atendimentu VCCT ne’e la seguru ba pasiente sira mai foti aimoruk no halo tratamentu,” nia hateten.

Nia dehan sentru VCCT no ART hamutuk deit ho sala OPD, entaun pasiente sira la sente konfortavel atu asesu hodi hetan akonselhamentu husi pesoal sira no foti aimoruk antiretroviral konsumu lorloron.