Quinta, Junho 01, 2023
Total visitors: 754002

Diretora Organizasaun Movimentu Feto Foinsa’e Timor-Leste (MOFFE-TL), Yasinta Lujina hateten organizasaun ne’ebe involve iha grupo trabalho feto prontu lidera nafatin aproxima lider partidu politiku sira atu hakbi’it kapasidade no abilidade feto potensial sira iha partidu laran prepara ba Elisaun Parlamentar (ElPar) tinan 2023 nian.

Diretora Organizasaun Movimentu Feto Foinsa’e Timor-Leste (MOFFE-TL), Yasinta Lujina hateten organizasaun ne’ebe involve iha grupo trabalho feto prontu lidera nafatin aproxima lider partidu politiku sira atu hakbi’it kapasidade no abilidade feto potensial sira iha partidu laran.

Nia dehan grupo ne’e estabelese iha tinan 2021, halo aproximasaun no atividade oioin suporta kandidatu feto nain hat (4) iha elisaun presidensial tinan 2022, ho esperansa feto bele sai xefe estado, maibe rezultado votasaun primera ronda hatudu laiha feto ida mak tama iha segunda ronda. Maske nune’e, sira nafatin halo esforsu hasa’e lideransa feto atu bele tuir elisaun parlamentar, elisaun munisipal, no eleisaun suku, ne’ebe sei mai liu husi kapasitasaun no edukasaun sivika ba sosiedade atu fo fiar ba feto ukun.

“Ami nia aproximasaun agora dadaun foku hakbesik ba partidu politiku sira no servisu besik liu tan ho partidu sira. Alende prepara feto iha partidu laran ita suporta no kapasita sira, ita hasa’e mos konsensia lider partidu sira nian hodi nafatin implementa lei,” nia hateten via telephone.

Nia hateten esperensia elisaun parlamentar sira anterior, feto potensial sira ne’ebe tuir formasaun naran la tama iha lista kandidatu nian tanba ne’e aproximasaun ne’e atu servisu besik liu tan partidu hodi asegura ema ne’ebe naran tama iha lista mak hetan formasaun hanesan bukae ida hodi reforsa sira halao knar diak no efetivu hanesan reprejentante povu.

Nia hatutan formasaun importante sira hanesan lideransa transformativa, knar orgaun estado hat nian, liu-liu orgaun legislative atu bele halao knar ho diak no lori duni aspirasaun povu nian. Alende ne’e kapasidade sira hanesan feskalizasaun, analiza orsamentu, orsamentu sensivel ba jeneru no seluk tan.

Iha okaziaun ne’e, nia optimista numeru partisipasaun feto iha politika sei iha mudansa signifikante no feto lideransa iha nivel suku to’o nasional sei iha mudansa tanba lei asegura no feto iha vontade makas atu kompete ho mane sira.

Iha parte seluk, Diretora Nasional Ba Politika Jeneru no Inkluzaun, Iha Sekretaria Estado Igualidade no Inkluzaun (SEII), Filomena Babo hateten tinan 2021, SEII ho Grupo Mulher Parlamentar Timor-Leste (GMPTL) hamutuk sosiedade sivil lansa ona quadru estratejiku haforsa partisipasaun feto iha elisaun, hasa’e lideransa feto nian hanesan matadalan ida ba grupo trabalho feto prontu lidera hodi halo advokasia no kapasitasaun.

“Husi kedas primeru to’o mia agora ita iha numeru aumenta ba feto iha politika no lideransa iha nivel suku to’o mai nasional, maske oituan, maibe iha aumenta,” nia hateten.

Nia hateten feto iha lideransa nivel suku iha xefe do suku nain 21 ou 5%, feto iha parlamentu nasional nain 25 ou 38% no iha mos lideransa feto balun iha struktura governu nian, maske numeru ki’ik.