Fundasaun Alola Refere Pasiente Kankru Susun 13 Ba HNGV

Kordenadora programa Hau Hili Atu Kura (HALIKU), iha Organizasaun Fundasaun Alola, Pascoela Barreto hateten hahu fulan Janeiru to’o Junho tinan 2021, sira halo refere pasiente nain 13 ba Hospital Nasional Guido Valdares (HNGV) tanba iha sintomas kankru susun.

Nia dehan sintomas ne’ebe pasiente sira aprezenta maka hanesan mosu kafuak iha susun, bubu mean tasak iha susun, kafuak no bubu iha liman okos, susun katar no sente ladiak tanba sira ne’e kontaktu ekipa Alola atu ajuda hodi asesu ba tratamentu.

“Pasiente nain 13 ne’ebe iha sinal no sintoma kankru susun ne’e, nain ida iha loron rua liu ba rezultado diagnosa biopsy hatudu kankru maligno ou ganas. Tanba ne’e agora dadaun halo hela junta mediku atu refere ba Indonesia hodi halo tratamentu kemoterapia no radioterapia. Pasiente ida ne’e idade ki’ik hela tinan 14,” nia hateten iha servisu fatin Maskarinhas, Dili.

Nia dehan fator risku moras kankru susun ne’ebe labele prevene maka genetiku ou jerasaun, no pasiente refere iha istoria jerasaun sofre moras kankru tanba ne’e espera bele hetan tratamentu ne’ebe apropriadu hodi hetan rekuperasaun.

Nia hateten pasiente nain 12 seluk, mediku sira dehan sofre kankru benigno tanba ne’e fo deit medikamentu no kontinua halo kontrolu.

Nia hatutan tinan 2021, atividade edukasaun prevensaun ba kankru susun suspende hela tanba estado deside aplika estado emergensia, serka sanitaria ligadu ho propagasaun surtu Covid-19 iha rai laran, maibe sira nafatin halo akompanhamentu ba inan sira ne’ebe iha problema ho susun no apoia finanseiru atu sira hetan tratamentu durante periodu estado emergensia.

Nia informa hahu tinan 2014, to’o Junho 2021, sira halo referal ba pasiente kankru susun hamutuk nain 165. No husi total ne’e nain 14 maka rezultadu diagnose hatudu sofre kankru susun maglino. Husi sira nain 14 ne’ebe sira akompanha nain 8 maka mate ona tanba kankru susun.

Iha parte seluk, Vice Minsitru da Saúde, Bonifacio Maucoli dos Reis hateten iha situasaun surtu mundial Covid-19, nasaun sira hotu aplika lockdown tanba ne’e prejudika tebes transferensia moras ba rai liur.

Nia salienta hospital iha Malaysia no Singapur la simu transferensia moras husi Timor tanba sira aplika lockdown, maibe Indonesia sei simu pasiente husi Timor.

“Opsaun ne’ebe ita iha maka refere ba Indonesia. Indonesia mos ita haruka ba tenke liu husi teste, liu-liu ema sira ne’ebe akompanha sira tenke ba kuarentina loron lima ita seluk rasik no pasiente ne’ebe positivu Covid-19 sira la simu,” nia hateten.

Nia dehan durante ne’e pasiente sira ne’ebe ho moras lahada’et kronika, liu-liu moras fuan no kankru haruka ba Indonesia tanba dadaun ne’e tratamentu seidauk bele halo iha rai laran.