La Iha Artigu Espesífiku Hodi Prosesu Kazu Insestu

Diretora Ezekutiva Judicial System Monitoring Program (JSMP), Ana Paula Cortereal, dehan durante ne’e seidauk iha artigu espesífiku ida iha lei kódigu penál Timor-Leste ni’an hodi prosesu kazu insestu iha tribunal.

Nia dehan, kazu insestu ne’e krime relasaun seksuál ida-ne’ebé akontese entre aman halo ba oan rasik, maun halo ba feton rasik, no iha impaktu makas ba psikolojia no krime ida-ne’e presiza iha lei espesífiku hodi prosesu tuir nia rekizitu rasik.

“Dadaun ne’e JSMP servisu hamutuk ho Sekretária Estadu Igualdade no Inkluzaun, Fokupers, Ministériu Justisa, Rede Feto, Alfela, no organizasaun sira seluk tan luta hamutuk hela oinsá atu bele halo alterasaun ba kódigu penál nune’e bele separa artigu ketak ida hodi ko’alia kona-ba insestu,” nia hatete.

Nia haktuir, kazu insestu ne’ebé mak durante ne’e prosesu iha tribunal utiliza de’it lei abuzu violénsia seksuál ba minoridade, tanba la iha lei espesífiku hodi prosesu kazu insestu iha tribunal.

“Ita presiza iha lei espesífiku hodi prosesu kazu insestu tuir nia rekizitu rasik, la presiza haree ba obrigasaun ka lae bainhira aman halo ba oan ka maun halo ba alin feto ne’e krime, la presiza prova oin-oin katak ameasa ka obriga ka lae bainhira akontese ona relasaun intimu hakarak ka lakohi tenke responsabiliza,” Diretóra Cortereal dehan iha Delta Nova, Díli.

Enkuantu nia dehan, durante ne’e kazu insestu ne’ebé mak sira rejistu hamutuk 60 ne’ebé mak akontese iha territóriu laran, no prosesu ona iha tribunal, balun iha ona rezultadu final, balun seidauk.

Entretantu, Defensór Jerál Cansio Xavier dehan, durante ne’e kazu sira-ne’ebé defensoria akompaña iha tribunal ne’e maioria uza lei abuzu seksuál hodi prosesu kazu insestu.

“Kazu insestu sira tama prosesu iha tribunal ne’e prosesu tuir lei kódigu penál artigu 177 kona-ba abuzu seksuál ba menoridade no ba autór sira-ne’ebé komete kazu insestu ne’e ita aplika pena prizaun tinan 15,” nia dehan.

Tanba ne’e nia dehan, maské la iha lei espesífiku maibé kazu sira-ne’e bainhira tama iha tribunal nafatin prosesu dadaun ne’e autór balun iha ona prizaun kona-ba kazu insestu, maibé presiza mós artigu espesífiku atu bele hatuur tuir nia dalan prosesu loloos.