Iha ambitu selebrasaun loron mundial ba ema ho defisiensia, ne’ebe monu iha loron 3 fulan Dezembru tinan 2021, Diretur Executivu Associação de Deficientes de Timor-Leste (ADTL), Cesário da Silva rekomenda ba governu investe ba implementasaun politika nasional ba ema ho defisiensia atu garantia inklusividade no sustentabilidade ba ema ho defisiensia iha rai laran.

Diretur Executivu Associação de Deficientes de Timor-Leste (ADTL), Cesário da Silva rekomenda ba governu investe ba implementasaun politika nasional ba ema ho defisiensia atu garantia inklusividade no sustentabilidade ba ema ho defisiensia iha rai laran.

Nia dehan governu aprova ona politika nasional ba ema ho defisiensia nian no planu asaun nasional ba ema ho defisiensia, maibe implementasaun seidauk maximu tanba laiha investimentu ida ne’ebe proprio husi liña minsiterio sira ne’ebe hola parte iha implementasaun.

“Ami nia preokupasaun ne’ebe durante ne’e ami observa mak laiha investimentu ba implementasaun planu politika sira ne’ebe iha. Ezemplu politika nasional edukasaun inklusivu laiha seriedade aloka rekursu sira husi liña ministeriu liu-liu ministeriu edukasaun atu implementa politika ne’e. Nune’e mos planu estratejia saúde mental nian laiha investimentu husi minsiteriu da saúde atu asegura nia implementasaun,”nia hateten iha salaun Dom Bosco Comoro, Dili.

Nia hateten dezafiu ne’ebe ema ho defisiensia sira hasoru durante ne’e mak asesibilidade fisiku, barreira fisiku impede sira nia partisipasaun iha prosesu dezenvolvimentu sira iha rai laran tanba infrastruktura publiku sira no transporte publiku sira la asesivel ba ema ho defisiensia liu-liu difisiensia fisiku.

Nia espera orsamentu tinan 2022, miniteriu relevante sira liu-liu ministeriu 11 ne’ebe hola parte iha planu asaun nasional atu aloka orsamentu minimu 1 ate 2% husi orsamentu annual ministeriu nian atu finansia implementasaun planu asaun nasional 2021-2030, ne’ebe aprova ona hodi kria kondisaun ne’ebe inklusivu ba ema hotu.

Iha parte seluk, Diretur Nasional Protesaun no Promosaun ba Ema ho Defisiensia, iha Ministeriu Solidaridade Sosial no Inkluzaun (MSSI), Mateus da Silva hateten liu husi politika sira governu nafatin apoia atu garantia inklusividade no sustentabilidade ba ema ho defisiensia.

Nia dehan politika ne’ebe iha mak apoia subsidiu ba ema ho defisiensia, bolsa da mãe, asistensia humanitarian no apoia institusional sira ne’ebe ajuda governu tau matan ba ema ho defisiensia.

“Agora dadaun ministerio solidaridade sosial no inkluzaun sei hamosu mekanismu kordenasaun no avaliasaun ne’ebe diak atu buka tuir ona liña ministeriu sira no sosiedade sivil sira ne’ebe implementa politika nasional ba ema ho defisiensia sira,” nia hateten.

Nia dehan governu mos halo ona diskusaun lubuk ida relasiona ho kestaun asesibilidade ba infrastruktura, transporte no komunikasaun atu asegura dezenvolvimentu infrastruktura sira iha futuru mai asesivel ba ema hotu.