Diretora Armajenamentu no Distribuisaun, iha Servisu Autonomia Medikamentu no Ekipamentu Saúde (SAMES), Saturlina Ximenes informa katak 167 ou 37% items medikamentu husi total 454 items iha lista medikamentu Timor-Leste, mak stok iha armajena central laiha ona.

Diretora Armajenamentu no Distribuisaun, iha Servisu Autonomia Medikamentu no Ekipamentu Saúde (SAMES), Saturlina Ximenes informa katak 167 ou 37% items medikamentu husi total 454 items iha lista medikamentu Timor-Leste, mak stok iha armajena central laiha ona.

Nia dehan, aimoruk sira ne’e kompostu husi aimoruk esensial, non esensial, no vital, liu-liu aimoruk espesialista sira nian ne’ebe tenke iha atu fo tratamentu ba pasiente.

“Situasaun stok iha armajena central agora dadaun ba produtu medikamentu ita iha 37% mak laiha, no items laboratoriu nian hanesan reajente 57% laiha no produtu consomoves 44% mak laiha,” nia hateten iha servisu fatin Kampung Alor, Dili.

Nia dehan, produtu mediku ne’ebe agora distribui ba fasilidade saúde sira ne’e sosa iha tinan 2020, no sira ne’ebe sosa iha tinan 2019 no 2018, mos sei iha tanba distribuisaun durante ne’e depende ba pedidu husi fasilidade saúde sira nian presiza items aimoruk saida ho nia kuantidade.

Nia hateten, esforsu ne’ebe sira halao mak aselera prosesu administrasaun hanesan aprovizionamentu no tenderizasaun atu bele kompras, maibe durante prosesu kompras sira mos iha kontratu ho kompania lokal sira atu fornese medikamentu, reajente no consomoves ba fasilidade saúde sira hodi fo tratamentu ba pasiente.

Entertantu, Membru Parlamentu Nasional, deputada Luisa Taeki sente preokupa ho problema stok out ne’ebe a’as tanba situasaun agora moras COVID-19 no moras sira seluk ne’ebe mosu numeru a’as iha tempu udan monu rai.

Nia dehan, governu liu husi ministerio da saúde tenke buka solusaun urgente hodi responde ba iha stok medikamentu iha fasilidade saúde sira, liu-liu hospital nasional ho hospital referral sira iha munisipio.

“Ita hotu hatene katak situasaun agora dadaun iha hospital nasional aimoruk stok out kuaze 36% husi 145 items. Aimoruk esensial iha hospital ne’e perigu tebes tanba aimrouk lorloron tenke fo ba pasiente,” nia hateten.

Nia hateten evolusaun moras labele hatene liu-liu surtu COVID-19 derepente sa’e makas no stok medikamentu laiha mak perigu ema nia vida.

Iha parte seluk, Diretora Servisu Saúde Munisipio Dili, Agustina Segurado hateten moras ne’ebe tinan-tinan registu makas iha fasilidade saúde sira iha tempu udan monu rai mak moras dengue no moras infesaun respiratorio inklui mos diareia.

“Hau hanoin ita koalia kona ba tratamentu ba moras dengue ne’e ladun iha problema, importante mak profesional saúde sira ne’ebe atende jestaun kazu iha sentru saúde sira tenke hatene kazu ne’ebe bele trata iha sentru saúde no ida ne’ebe tenke refere ba hospital atu labele tarde,” nia hateten.

Nia dehan, sira fo ona orientasaun ba profesional saúde sira iha sentru saúde no klinika privado sira atu komunika diak ho hospital nasional hodi responde ba iha kazu emergensia sira hanesan dengue.