Quarta, Fevereiro 19, 2025

Ajensia Internasionál United Nations Population Fund (UNFPA) ho Ministériu Saúde lansa ona sentru Kuidadus Emerjénsia Obstétriku no Neonatal-Báziku (KEmoN-B) iha Suku Abani Sub Rejiaun Postu Pasábe, Rejiaun Administrativa Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA) hodi redús kazu mortalidade inan no oan.

Ajensia Internasionál United Nations Population Fund (UNFPA) ho Ministériu Saúde lansa ona sentru Kuidadus Emerjénsia Obstétriku no Neonatal-Báziku (KEmoN-B) iha Suku Abani Sub Rejiaun Postu Pasábe, Rejiaun Administrativa Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA) hodi redús kazu mortalidade inan no oan.

Reprezentante UNFPA iha Timor-Leste Domingas Bernardo dehan, UNFPA apoiu Ministériu Saúde hodi eleva maternidade sai Kuidadus Emerjênsia Obstétriku Neonatal-Báziku (KEMoN-B).

Nia dehan UNFPA servisu bazéia ba vizaun importante tuir prioridade governu, tanba ne'e mak UNFPA apoiu Ministériu Saúde hodi estabelese sentru KEmON-B ne'e iha Pasábe hodi fó asisténsia ba inan isin-rua no oan sira.

Nia dehan, Sentru KEmON-B ne'e kona-ba planu familiár, katak ema hotu ne'ebé atu asesu ba tenke liuhusi KEmON-B, nune'e mós halo atendimentu ba violénsia bazéia jéneru, maibé sei halo kompletu nune'e bele introduz.

Nia dehan, KEmON-B ne'e sai hanesan fundasi ba programa sira seluk hod adere ba nia hodi funsiona ho di'ak.

Entretantu Vise-Ministru Fortalesimentu Instituisionál Saúde José dos Reis Magno dehan, atu reduz mortalidade inan no oan iha Timor-Leste mak Ministériu Saúde servisu hamutuk ho UNFPA lansa tan Sentru Kuidadu Emerjénsia Obstétriku no Neonatál-Bázika (KEmoN-B) iha Suku Abani Sub- Rejiaun Passabé, Rejiaun Administrativu Espesiál Oecusse Ambeno.

Nia dehan, Timor-Leste nia mortalidade inan no oan sei nafatin sa'e, tanba ne'e governu hahú husi inísiu to'o agora halo esforsu buat barak oinsá atu bele redús.

"Governu desde inisíu independénsia to'o mai agora, halo esforsu maka, mai to'o iha ne'e, ita halo ona redusaun lubuk ida mais ida-ne'e seidauk to'o, esforsu presiza halo tan, kontínua nafatin atu esforsu,"dehan Vise-Ministru Fortalesimentu Instituisionál Saúde Magno iha Lansamentu Sentru KEmon- B iha Sentru Saúde Passabé.

Nia dehan, kazu mortalidade inan no oan iha Timor-Leste nafatin aas no labarik tinan 5 mai kraik mate mós aas.

"Hanesan ha'u mensiona tiha ona, tanba ita-nia mortalidade inan sei aas, depois ita-nia mortalidade ba bebé foin moris mós sei a'as. Depois ita-nia oan sira ne'ebé mak ho idade tinan liman mai kraik mós sei aas loos," nia dehan

Nia dehan, ho ida-ne'e mak governu ho UNFPA servísu hamutuk ho halo redusaun ba mortalidade inan no oan liuhusi estabelesementu Sentru KEmON-B.

Iha parte seluk Inan Maria Marques Colo dehan, orgullu tebes, tanba governu bele kria ona fasilidade atu bele fasilita inan feto sira hodi bele hetan asisténsia di'ak liutan bainhira partus.

"Fasilidade ida-ne'e ajuda tebes ami, liuliu inan no oan sira hodi halo reduz mortalidade inan no oan bainhira partu, tanba dalan barak ona inan sira partus de'it iha uma la mai fasilidade saúde," nia dehan.

Nia dehan, inan sira ne’ebé mak partu de'it iha uma ne'e, tanba moe atu ba iha fasilidade saúde no dalaruma mós tanba iha desizaun rasik hakarak partus de'it iha uma, maibé akompaña husi parteira sira.

"Ho esperansa katak ho fasilidade saúde ne'ebé ho fasilidade kompletu ne'e inan hotu bele ba asesu hodi hetan asisténsia ba inan no oan, di'ak liu bainhira partus.

Prezensa Sentru Kuidadus Emerjênsia Obstétriku Neonatal-Báziku (KEmoN-B) ne'e tau bele hakbesik ba hodi redus mortalidade inan no oan,” nia hateten.

Enkuantu Sentru Kuidadus Emerjénsia Obstétriku Neonatal-Báziku (KEmoN-B) ne'e estabelese ona iha munisípiu hanesan, Manufahi, Ermera, Viqueque, Ataúro, Liquiçá, no lansa tan iha Postu Pasábe no iha tinan oin (2025) sei harii tan sentru KEmON-B hamutuk 22 iha Timor-Leste.