- Publika iha: 21 Agosto 2023
Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão hateten enkontru ho Koordenadora Rezidénsia Nasoens Unidas (UN) iha Timor-Leste no Reprezentante ajénsia Nasoens Unidas na’in 10, atu rona sira-nia servisu no diskute prioridade governu nian, ne’ebé UN bele apoia hodi atinji meta dezenvolvimentu sustentável (ODS) 2030.

Nia dehan organizasaun sira-ne’e halo buat barak ona ba povu no nasaun ida-ne’e. Maibé governu presiza esklarese ba malu servisu sira ne’ebé halo ona no servisu ne’ebé atu halo hamutuk ba oin.
“Organizasaun ONU hotu ne’ebé iha Timor-Lete, ami koalia kona-ba saida mak sira hakarak. Ita koñese no imi koñese liu sira duke ha’u, tanba sira iha ne’e kleur ona halo buat balun ona. Maibé komu governu foun sira husu ami atu koalia ba malu kona-ba saida mak sira bele fó apoia nafatin mai Timor,” nia hateten hafoin hasoru malu ho Koordenadora residensia ONU iha Timor-Leste ho Reprezentante ajénsia UN hotu iha Timor-Leste, iha Palácio do Governo, Díli.
Nia hateten sira sei diskute klean liutan kona-ba servisu ne’ebé sira halo ona iha tinan lima ikus ne’e no saida mak sei halo hamutuk iha tinan lima oin mai.
“Ami sei diskute, ha’u presiza hatene saida mak sira halo ona iha tinan lima ikus ne’e no ami sei iha tempu sufisiente atu halo diskusaun klean liutan saida mak ita tenke halo no ami sei halo barak liutan saida mak imi husu,” nia haktuir.
Iha parte seluk, Koordenadora Residensia ONU, iha Timor-Leste, Funmi Balogun reafirma sira-nia komitmentu sisema ONU nian atu kontinua suporta governu rezolve dezafiu nasionál sira hanesan kombate kiak, hamlaha, dezempregu, deznutrisaun, mortalidade inan no oan, kualidade edukasaun.
“Hau koordenadora residénsia ONU nian iha Timor-Leste, ami mai ho xefe ajénsia UN nian hotu iha Timor-Leste atu vizita no kontratula Primeiru-Ministru, ne’ebé manan eleisaun. Ami koalia mós kona-ba ami-nia suporta iha orsamentu jeral estadu liuba no oinsa UN kontinua suporta povu no governu Timor-Leste,” nia hateten.
Nia dehan Organizasaun Nasoens Unidas iha Timor-Leste, hamutuk 11 mak UNICEF apoia governu asegura labarik hotu saúdavel, iha asesu ba edukasaun no hetan protesaun. WFP, apoia governu iha área dezenvolvimentu kapital umanu. UNFPA, apoia governu liu-liu iha setór saúde kona-ba saúde reprodutiva no planeamentu familia hodi asegura laiha inan ida mak mate durante isin rua no partu. IOM, suporta governu reforsa sistema servisu imigrasaun nian. UN Women, suporta iha area promosaun igualidade jéneru, liu-liu empoderamentu ba feto iha aspeitu oioin. WHO, suporta iha setór saúde, liu-liu reforsa sistema nasionál saúde. FAO, suporta iha setór agrikultura no peska, liu-liu dezenvolve no reforsa sistema seguransa aihan ne’ebé resilente hodi hasa’e produsaun no hadia nutrisaun povu nian. ILO, suporta iha programa empregu. UNDP, suporta governu nia prioridade sira hotu inklui diversifika ekonómia. UNESCO, suporta governu hasa’e kualidade edukasaun no prezerva, proteje no promove kultura Timor. UNCHR, suporta governu promove direitu umanu.