Governu Bandu Ona Importasaun Saku Plastiku

Sekretario Estado Sekretaria Estado Ambiente (SEA), Demetrio do Amaral de Carvalho hateten sira halo ona notifikasaun ba portu atu bandu importasaun saku plastiku no box plastiku falun hahan, kaneka plastiku, tama mai rai laran tanba loron 23 Janeiru dekretu lei no 37/2020 kona ba eleminasaun produsaun plastiku no distribuisaun saku plastiku tama ona iha vigor.

Nia dehan, sira halo ona revogasaun ba diretiva operasionalizasaun, liu-liu lista plastiku ne’ebe atu hamenus iha fulan nen oin mai mak saku plastiku uniku uza, box plastiku hodi falun hahan sira, kaneka plastiku ou plastic bag styrofoam.

“Importasaun ba saku plastiku no plastic bag styrofoam sira bandu ona, stok sira ne’ebe iha ona rai laran ita sei haruka sira uza to’o hotu la importa taan tanba ita fo ona notifikasaun ba portu atu bandu,” nia hateten iha servisu fatin Bebora, Dili.

Nia dehan ekipa halo ona sorumutu ho emprezario sira no halo ona levantamentu ba stok plastiku sira iha loja no armajena importado sira nian.

Nia hatutan bainhira setor privado sira iha ona kapasidade substituisaun saku plastiku no box plastiku falun hahan sira, kopu plastiku sira mak sei hare fali mekanismu empreza nasional sira nian atu prepara an eleva tan ba lista plastiku seluk.

Nia dehan impaktu plastiku ba ambiente mak fisikamente plastiku sira tama iha esgotu laran halo intupidu, no bainhira udan monu rai hamosu inundasaun. Nia haktuir impaktu ne’ebe perigu liu mak microplastiku tanba ema no animal, liu-liu animal tasi barak mak mate kauza husi microplastiku.

Nia informa, peskiza ADB iha tinan 2019, hatudu produsaun lixu plastiku iha Munisipio Dili kada loron 20 toneladas, ne’ebe mai husi 49% plastiku ne’ebe bele halibur. No 51% ne’ebe seo arbiru.

Entretantu, komunidade Antonio Amaral espera governu bele implementa lei ne’e ho seriu atu redus lixu plastiku ne’ebe durante ne’e sai preokupasaun publiku tanba plastiku naklekar iha fatin-fatin.

Nia dehan dalan ne’ebe diak atu redus lixu plastiku iha rai laran mak hapara importasaun tanba Timor la produs plastiku.

“Agora ita hare lixu plastiku iha fatin-fatin, laos iha sidade deit iha foho leten sira mos aqua plastiku no nasi kotak nakonu, no tempu udan halai mai para hotu tasi tanba sei iha importasaun no distribuisaun,” nia hateten.

Iha parte seluk, Diretora Jeral Prestasaun Saúde, Doutora Odete da Silva Viegas hateten ambiente moris ne’ebe la saúdavel hanesan lixu soe arbiru iha fatin-fatin bainhira udan monu rai fo oportunidade ba vetor sira moris hodi transmite moras komunidade sira.

“Ita nunka atu hateten zero dengue tanba ambiente moris ne’ebe la saúdavel entau susuk sira gosta moris iha ne’eba hodi transmite moras ba komunidade,” nia hateten.