Kafé Timor Kualidade Di’ak Iha Mundu Maibé Produsaun Menus Liu

Reprezentante Ministériu Agrikultura, Pekuaria, Peskas, Floresta (MAPPF), Fernandino Vieira da Costa hateten, kafé Timor-Leste ne’e kualidade di'ak liu iha Mundu, maibé produsaun menus liu kompara ho nasaun seluk.

“Ita-nia kafé ne’e kualidade númeru 1 iha mundu, maibé ita-nia produsaun ne’e menus liu kompara ho nasaun seluk, hanesan Brazil, Vetname, Costarica,” nia esplika bainhira partisipa iha lansamentu degradasaun kafé, iha Salaun Lalini Lariguto CNE, Kolmera, Díli.

Nia esplika, Timor-Leste lakon ho nasaun sira seluk ba produsaun kafé, tanba kafé Timor ne’e moris naturál, ne’ebé kuda kedas iha tempu portugés to’o mai agora, sei nafatin iha, tanba ne’e governu tenke tau prioridade ba kafé atu nune'e bele hasa'e produsaun kafé.

“Ita-nia kafé sira-ne’e maioria kafé mesak tuan de'it, tanba ne’e la fó fuan barak, tanba ne’e mak ita nafatin esforsu hamutuk ho grupu agrikultura sira nomós hamutuk ho kafé na'in sira ne’ebé iha Munisípiu 6, hanesan Ermera, Liquiçá, Manufahi, Aileu, Ainaro, Manatuto,” nia esklarese.

Husi Munisípiu neen ne’e Munisípiu Ermera mak kafé barak liu, maibé produsaun ladún iha, tanba ne’e presiza halo reabilitasaun ba kafé sira-ne’e atu nune’e bele fó fali nia produsaun.

Iha fatin hanesan Peskizadór husi Faculdade de Agricultura UNTL Domingos CBB Gomes hateten, produsaun kafé iha Timor-Leste tun, tanba impaktu husi kliman nomós kafé tuan liu ona.

“Timor-Leste ne’e maioria sei nafatin ku'u hela kafé eransa sira husi ita-nia avo sira-nian, ne’ebé kuda iha tempu Portugés até agora sei iha nafatin, entaun dala ruma kafé sira-ne’e tuan liu ona entaun ladún fó fuan di'ak, dala ruma tinan ida fuan tinan ida fali nia fuan ona,” nia dehan.

Nia salienta, presiza atu hasa'e produsaun kafé mak grupu agrikultór sira no to’os-na'in sira presiza tesi tiha fali kafé sira ne’ebé tuan ne’e, atu nune’e moris foun fali, hodi fó fali fuan.

“Produsaun kafé ne’ebé barak iha Timor-Leste ne’e mak, kafé arábika, tanba ne’e bainhira esporta ba rai li'ur kafé arábika mak barak liu kafé sira seluk,” nia haktuir.