- Publika iha: 13 Agosto 2024
Sekretario Saúde Rezional Oé-Cusse Luis de Jesus Neno hateten, hahú husi fulan janeiru to'o maiu 2024, Servisu Saúde Rejionál RAEOA rejistu kazu asu tata komunidade 148 no na'in-ida lakon vida, tanba pozitivu ba surtu rabies, enkuantu sira seluk negativu.
"Moras raiva ne'e, moras ida-ne'e da'et husi asu, bainhira asu ida mak pozitivu ba moras ne'e, mak nia tata, entaun moras mós tenke kona ita. Durante surtu raiva tama iha Pasabe no da'et tutan no tama to'o ona Oecusse laran, ita konsegue rejistu ona asu tata ema hamutuk na'in 148, husi na'in hirak ne'e na'in-ida de'it mak pozitivu no ikus mate, tanba grave liu ona," nia dehan liuhusi telefone.
Nia haktuir, sidadaun feto oan ida ne'ebé mak pozitivu ba moras raiva ikus mate ne'e, tanba grave liu ona, asu tata sidadaun ne'e iha tinan kotuk fulan Dezembru, to'o fulan marsu 2024 mak foin mai halo tratamentu, maibé grave tiha ona no haruka ba Díli maibé la konsegue salva nia vida.
"Komunidade sira ne'ebé asu tata ne'e, ami halo vasinasaun ba sira to'o dala lima," nia esklarese.
Nia salienta, dadaun ne’e pesoál saúde hotu-hotu hahú husi sentru saúde to'o postu saúde, sira-ne’e hetan hotu ona formasaun husi Ministériu Saúde atu hodi halo atendimentu ba moras raiva iha Oecusse.
Iha sorin seluk Dotór Veterináriu RAEOA, Brito de Araujo hateten loos duni katak asu tata komunidade sira barak ona mak husi iha RAEOA, tanba ne’e ekipa husi Ministériu Agrikultura, Pekuária Peska no Floresta no Ministériu Saúde servisu hamutuk hodi haree moras ne’e.
“Ita hatene katak asu tata ema ne’e baibain tiha ona, asu tata ema ne’e la'ós foin daudauk moras ne’e mosu mak asu tata ema hanesan ne’e lae, maibé tanba moras ida rabies ne’e tama ona, ita komesa ona halo identifikasaun ba ema sira ne’ebé asu tata ne’e atu labele kona moras rabies, tanba moras rabies ne’e mai husi animál sira hanesan asu, tanba ne’e mak agora ekipa husi veterináriu ho pesoál saúde sira servisu hamutuk oinsá atu bele prevene moras ne’e,” nia dehan
Tanba ne’e nia dehan, ekipa veterináriu komesa ona halo kampaña vasinasaun regulár ba asu no animál sira seluk, atu nune’e bele prevene moras rabies labele hada'et ba asu seluk, tanba prevene moras ne’e atu labele aumenta tan mak presiza halo vasinasaun regulár ba asu hotu-hotu.
Iha fatin seluk, komunidade Sub-rejiaun Pasabe, Florindo Colo, hateten moras ida-ne’e tama primeiru iha kedas Pasabe ikus mak sai to’o Oé-Cusse laran tomak, tanba ne’e husi pesoál saúde sira fahe ona informasaun iha ne’e kona-ba oinsá atu prevene moras ne’e, tanba moras ne’e mai husi asu.
“Bain hira pesoál saúde sira identifika katak moras ne’e iha liuhusi alin feto ida-ne’e asu tata, iha fulan dezembru tinan kotuk, maibé família hanoin katak asu tata ne’e hanesan baibain, maibé liu tiha fulan rua hanesan ne’e kanek ne’e la di'ak entaun sira lori ba konsulta iha ospitál, ikus mak dotór sira dehan nia pozitivu raiva, entaun haruka ba iha Díli labele salva nia vida no mate,” nia haktuir.
Nia hatutan, agora daudaun komunidade sira ne’ebé hakiak asu tenke vasina hotu, tanba ta'uk moras ne’e, no komunidade sira ne’ebé iha asu si'ak tenke kesi, se lae oho tiha, tanba moras ne’e perigu ba ema, bainhira asu ida tata tenke ba lalais sentru saúde hodi halo tratamentu.