- Publika iha: 10 Fevereiro 2021
Membru Parlamentu Nasional, Deputado Antonio da Conçeicão preokupa ho kondisaun pasiente sira ne’ebe presiza halo transferensia ba halo tratamentu iha rai liur tanba barak mak dokumentu kompletu ona labele ba razaun aviaun laiha, no fronteira taka.
Nia dehan labarik ida husi munisipio Liquisa ne’ebe kondisaun grave tebes presiza atendimentu intensivu, ne’ebe seidauk bele halo iha rai laran, maibe seidauk hetan oportunidade atu halo viajen.
“Ita intende tanba situasaun covid-19, maibe inan aman sira presiza informasaun ne’ebe klaru ba sira kona ba razaun seidauk halo viajen tanba importante ba populasaun kibi’it laek sira,” nia hateten iha plenaria parlamentu nasional.
Nia hateten pasiente ne’e hetan ona karta aprovasaun husi ekipa junta medika no dokumentu sira kompletu ona, maibe prosesu agora difisil oituan tanba tenke iha kordenasaun ho ministerio negosio estranjeiru.
Entretantu, Deputado Francisco Miranda Branco konsidera situasaun ida ne’e konsekuensia husi politika ne’ebe orientadu ba dependensia rai liur nian tanba tinan 20 resin independensia numeru espesialista menus tebes, no ekipamentu laiha atu fo atendimentu.
“Ne’e realidade hatudu to’o agora ita nia mediku espesialista limitado, maske ita iha mediku geral rihun ida iha ita nia rai. Ida ne’e defisiensia bo’ot iha politika dependensia ba rai liur,” nia hateten.
Nia dehan Timor osan iha, maibe politika depende ba rai liur mak halo sistema saúde sai fraku, no situasaun agora ema lubun labele halo tratamentu ba sira nia moras.
Nia hatutan tinan barak ona koalia beibeik iha tau orsamentu sosa ekipamentu mediku avansadu, investe iha rekursu humanu espesializadu atu bele fo atendimentu ba povu, maibe seidauk realiza.
Iha parte seluk, Diretur Nasional Servisu Apoia Hospitalar no Emergensia, iha Ministerio da Saúde, Doutor Nilton da Silva hateten situasaun estado emergensia prejudika duni servisu transferensia moras tanba depende iha aviaun no frontera loke pasiente sira bele viajen.
“Ho COVID-19 ne’e ita depende ba aviaun, exemplu hanesan ba Malaysia aviaun semana rua dala ida entau dala barak impede. No prosesu ita hatama dokumentu ba hospital Malaysia, Indoensia no Singapur mos sira sei tetu fali dokumentu sira ne’e bele ba ou lae tuir sira nia standar ne’ebe sira tau taba sira mos iha sira nia taskforce COVId-19,” nia hateten.
Nia dehan transferensia moras ne’ebe durante ne’e adopta hahu husi mediku sira iha kuidadu saúde primaria, hanesan pasiente halo konsulta iha sentru saúde medik sira hare presiza atendimentu espesialista halo referral mai iha hospital referral, no iha hospital referral labele atende transfere tutan mai iha hospital nasional.
Nia hatutan pasiente to’o ona iha hospital nasional mediku espesialista sei halo re evalua ba pasiente nia kondisaun, karik rezultado hatudu presiza duni transferensia ba rai liur tanba rekursu limitado maka sei aprejenta iha ekipa junta mediku nasional.
Nia haktuir ekipa junta mediku aprova ona maka sei lori mai iha diresaun nasional servisu apoia hospitalar no emergensia atu fasilita trata dokumentu sira hodi halo transferensia ba hospital estranjeiru sira tuir indikasaun junta medika.