- Publika iha: 03 Setembro 2011
Impaktu husi mudansa klimatika ne’ebe akontese iha tinan ida ne’e halo produsaun rai laran kuaze ke la proveita hanesan akontese ba produsaun kafe ne’ebe tinan ne’e tun to’o 85% kompara ho tinan kotuk.
“Tinan kotuk pelumenus iha duni 20.000 toneladas maibe tinan ne’e hetan deit 2.400 toneladas,” informa Chairman of the Board NCBA, Germinino Amaral dos Reis,semana kotuk iha Bidau Lesidere, Dili.
Tuir nia, tinan ne’e produsaun kafe ladun fo rezultadu diak ba agrikultor sira tanba tinan ne’e kafe fuan dala ida deit e rendementu ba agrikultor sira mos menus.
Durante ne’e kafe Timor halo esportasaun ba iha Amerika no kada tinan sempre esporta hamutuk 3 mil toneladas ho modelu grab 1.
Nia hatutan, distritu ne’ebe produs kafe barak durante ne’e mak Distritu Ermera,Ainaro,Aileu, Same, Liquisa no distritu Bobonaro sub-distritu Lolotoe.
Entretantu tuir konsumidores Maria de Fatima ne’ebe durante ne’e konsumu kafe Timor, katak kualidade Timor diak liu kompara ho nasaun seluk nian.
“Maibe ita nia governu seidauk tau matan diak atu oinsa mak bele halo diak liu tan, hasa’e liu tan produsaun kafe iha Timor laran,kafe Timor morin liu,” hateten Maria.
Tanba ne’e nia parte husu ba governu atu tau nafatin atensaun ba kualidade produtu local iha Timor-leste inklui mos produsaun kafe nune’e agrikultor sira bele hadia sira nia moris.
Iha parte seluk loza nain Rai Laku,ne’ebe durante ne’e fa’an kafe Kapaz, ne’ebe lakohi publica nia identidade hateten kada fulan nia parte sosa falun 200 (200 bungkus) iha parte Comoro nian.
“Ami sosa kafe ne’e direitamente husi fatin produsaun iha Comoro, 200 bungkus kada fulan, e kona-ba rendementu ne’ebe sira ami hetan depende ba ema sosa,” hateten fontes konfirmadu.
Entretantu bainhira jornalista tenta konfirma asuntu ne’e ba iha Ministeriu Turismu Komersiu e Industria (MTCI) parte industria esternu, maibe lakonsege tanba diretor laiha fatin.