- Publika iha: 27 Dezembro 2011
Telefona ka haruka sms karik impossivel ba maioria Timoroan iha rai laran ho exsepsaun (kecuali) ba sira ne’ebe iha servisu ida ne’ebe selu ossan boot ka servisu ida ne’ebe selu aas liu salariuo minimu $86 fulan ida selai barak liu uza barak liu mak servisu 8888+numero telefone para atu husu ema seluk mak telefona fali ba sira. Maibe servisu ne’e mos bele deit uza ba dala 10 selai azar, husu empresta deit kolega nia telefone.
Ho salariu minimu $86/fulan ema ida halo aproximadamente $3.90/loron ida (86 divide ho loron ofisial 22 iha fulan ida nia laran). Ida ne’e traduz ba Tranzaksaun Timor Telcom nian, it bele hetan horas 1 internet $1 wainhira uza modem portatil, restu $2.90, karilk ita uza tan $1 atu telefona no sms iha loron ida.
Tuir Timor Telcom nia presariu ka tarifas ba Telefone Movel ne’ebe publika ba 2011, ba telefone movel pre-pago atu telefona nasional durante oras normal (Segunda to Sesta, 07:00 – 22:59) ema ida selu $0.21/minute no $0.08 ba chamadas halo durante oras super Ekonomika (Segunda to Sesta hosi 23:00-06:59).
Nune duni ho $1/loron ida ita bele telefona dala hat (4) ka haruka SMS 12. Ami seidauk hatene ema ida ne’ebe bele halo nia moris ho bele telefona dala haat (4) iha loron ida no ho 10 Call-Me. Exseptu ita halao ita nia moris tomak hosi 11:00 kalan to dadersan nakukun 06:50, ne’ebe tarifa baratu oituan, karik ema niki ka la konsegue toba kal-kalan.
Rezultau mak $1 ba internet, $1 ba telefona no sms no sei resin $1.90 atu fo han no fo hatais, atu selu labarik sira nia edukasaun, ka sosa livru, no atu ba doutor ka sosa aimoruk. Maibe mos fos foli sae bebeik no saka ida besik $20 no nune katak ossan la to’o ona.
Maibe wainhira ita konsidera katak maioria Timoroan sira moris on $1 ka menus ba loron ida signifika katak marioria Timoroan sira la bele selu atu uza telekomunikasoens iha Timor-Leste.
Realidade ne’e triste tebes no karik ita hakarak atu bele haree lukru hira mak Timor Telcom halo ona desde assina kontratu ho Governu TL Iha tempu uluk atu fo Timor Telcom monopolio kona ba telekomunikasoens ih Timor-Leste.
Maibe iha mos realidade seluk ba sira ne’ebe bele selu atu assessu servisus Timor Telcom, bain bain sira la hetan saida mak sira selu (ho folin karun los duni).
Karik ita la servisu ba eskritoriu ne’ebe oferese tefone gratis no iha kontratu internet ho Timor-Leste, telefona no haruka sms karun liu kompara ho padrao internasional seluk.
Servisu internet mos kleur liu no baziku tebe-tebes. Dala barak liu ita selu ona maibe hein download no upload mak barak liu. It selu $1 ba oras ida internet maibe tempu barak liu hein saugati ba sinal koneksaun atu lao diak atu bele uza, mas la bele uza ho diak ba telefonema video ka download program antivirus ba computador ka seluk exseptu haruka no simu email maibe la bele iha anexus (attachments).
Iha buat barak mak presiza hadia ho servisu Timor Telcom no ba klientes sira frustrante tanba la hetan buat ne’ebe selu.
Solusaun saida mak iha ba assuntu ne’e?
Servisu telekomunikasoens la efisiente no la diak atraza inisiativas ba dezenvolvimentu nasional no dezenvolvimentu kapital humanu iha nasaun laran.
Karik ida ne’e sufisiente para halo re-avaliasaun kona ba kontratu Timor Telcom nian kona ba falhas kontratuais.
Konserteza (1) TL nia kontratu ho Timor Telcom la hatete katak TT bele fo servisus telekomunikasaun ne’ebe la efisiente no la diak no husu ossan barak hosi nia klientes.
Konserteza (2) kontratu mos la hateten katak Timor Telcom atu harii sistema telekomunikasoens ida ne’ebe Timoroan barak la bele uza tanba karun liu.
Ami la dun hatene atu koalia tan saida tanba parese Timor Telcom bele halo konforme hakarak...to’o agora konsegue hela deit.