Veteranus 407 Halo Tratamentu Saude Iha HNGV

Unidade tratamentu ba veteranus iha Ospital Nasional Guido Valadares (HNGV) hahu fulan Janeiru to’o Otubru 2017 fo ona atendimentu ba veteranus no veteranas hamutuk nain 407, maioria sofre moras hipertensaun no fuan.

Mediku Saude Veteranus, dotora Santina de J. Gomes hateten veteranu/a sira sofre moras oioin hanesan tensaun, fuan, trauma tanba hetan pankadas iha tempu luta ba indepedensia Timor –Leste nian ne’ebe barak kilat musan sei iha laran.
Nia dehan, unidade ne’e iha mos ekipa mediku ne’ebe fo tratamentu kliniku ba veteranus sira no fasilita dokumentus veteranus nian bainhira presiza halo transferensia ba iha rai liur.
“Sira ba iha rai liur ne’e barak liu mak moras ho fuan, fase ran (rins) tanba iha ne’e seidauk iha posibilidade atu halo operasaun tau vistula permanente hodi fase ran,” nia hateten iha servisu fatin Bidau, Dili.
Nia hatutan, atu halo referral ne’e kompetensia junta mediku nian, atu prova pasiente sira ne’e tenke halo referral ou bele halo tratamentu iha rai laran hanesan mos pasiente sira seluk, tanba ne’e la’os veteranus tenke haruka ba rai liur.
Nia informa, husi total 407 iha pasiente nain 21 mak haruka ona ba rai liur hodi halo tratamentu. No pasiente sira ne’e balun fila ona balun sei halo hela tratamentu.
“Agora ami prosesa tan ema nain tolu atu haruka ba rai liur, husi ne’e nain ida prosesu hotu ona, maibe hein orsamentu no nain rua seluk sei prosesu hela dokumentus iha Ministerio Saude hodi haruka ba Ministerio Solidaridade Social (MSS), tanba orsamentu ba saude veteranus mai husi MSS,” nia hateten
Kona ba kondisaun veteranu Andre da Costa belo (L-4) ne’ebe oras ne’e dadaun halo hela tratamentu iha ospital nasional, nia dehan kondisaun diak hela, maibe presiza akompaniamentu husi mediku sira.
Unidade tratamentu espesifiku ba veteranus estabelese iha tinan 2014, ho objetivu atu fasilita veteranus no veterana sira hodi asesu tratamentu saude ne’ebe lalais no efetivu tanba maioria idade ona.
Alende ne’e, nia dehan iha mos intensaun seluk mak atu fo valorizasaun ba iha kontribuisaun sira nian ba luta libertasaun Timor –Leste nian.
Entretantu, Ministru Saude Rui Maria de Araujo hateten regras transferensia moras ba rai liur ne’e bainhira ospital nasional laiha kapasidade intermus rekursu humanus, ekipamentus foin bele haruka ba rai liur, ne’e la haree ba klase.
Kona ba veteranu L-4 ne’ebe dadaun ne’e baixa hela iha HNGV, nia dehan pasiente iha progressu diak tanba ne’e sei bele halo tratamentu iha ne’e (ospital nasional).
“Tuir regras ne’ebe iha, bainhira ita labele halo tratamentu iha ne’e, entaun ita tenke haruka ba rai liur, maibe mediku sira hateten progressu diak signfika bele halo tratamentu iha ne’e,” nia hateten.
Nia dehan, transferensia moras hotu depende ba iha prova ekipa junta mediku nian, tanba ne’e sei la haruka moras hotu.