MdS–RACS Diskute Planu Rekursu Humanus Ba Saude Matan

Ministerio da Saude hamutuk ho parseiru Royal Australasian College Of Surgeons (RACS) diskute planu formasaun ba mediku Timor oan ne’ebe hakarak hasai espesializasaun ba matan nian.

Ministru Saude, doutor Rui Maria de Araujo hateten mediku espesialista matan Timor oan foin nain ida, maibe Ospital Nasional Guido Valadares (HNGV) ho apoia RACS estabelese programa post graduasaun iha HNGV hodi fo formasaun ba iha mediku Timor oan ne’ebe hakarak hasai espesializasaun.
Nia dehan, governu sei esforsu hamutuk ho parseiru sira atu aumenta ekipamentus no rekursu humanu hodi bele hakbesik tan servisu atendimentu saude matan ba iha komunidade sira iha nivel sentru saude.
“Ohin ami koalia oituan kona ba tinan hira oin mai, oinsa atu prepara ita nia ema, sistema ne’ebe iha no apoiu ne’ebe ministerio tenke fo,” nia hateten hafoin halo enkontru ho mediku sira husi Australia iha Sentru Nasional Matan Bidau, Dili.
Alende ne’e, nia mos apresia ba servisu Sentru Nasional Matan ne’ebe konsege fo tratamentu saude matan ba iha komunidades iha nasional no munisipio balun.
Nia hateten, servisu atendimentu ba matan iha HNGV kompletu (hanesan atendimentu ba konsulta, operasaun, oklu no matan falsu), tanba ne’e komunidade ne’ebe iha problema matan bele ba fasilidade saude.
Nia informa, iha tinan 2017 sentru nasional matan fo konsulta ba ema 15 mil no konsege halo operasaun katarata 2 mil resin.
Entretantu, Xefe Departamentu Oftamologia HNGV Belmerio Jeronimo hateten atendementu ne’ebe sira fornese mak halo konsulta ba matan no operasaun katarata, maibe ba problema matan sira seluk hanesan retina ablasi (matan parte kotuk nakles), tumor matan halo referral ba iha estrangeiru.
Iha tinan kotuk (2017), sira hetan apoiu ekipamentus operasaun matan (retina ablasi), maibe mediku Timor oan seidauk bele halo mesak.
“Ita nia mediku espesialista Timor oan seidauk bele hala’o operasaun ba retina, e agora dadaun ekipa ida husi Australia mak halo operasaun ba paseinte sira durante semana ida,” nia hateten.
Nia dehan, sira iha pasiente matan (retina) nain 40 resin ne’ebe identifikadu espesialista husi Australia sei halo operasaun ba sira nia matan.
Alende servisu atendimentu, sira mos iha programa post graduasaun ne’ebe loke iha HNGV fo ona formasaun ba iha mediku nain rua atu hasai espesializasaun no barak mak hasai diploma espesifiku ba matan nian.
Nia hateten, liu husi programa ne’e sira produs ona mediku matan nain 10, tanba presiza tan mediku matan nain 15 hodi desloka ba iha ospital referral sira.