Povu Husu Dezenvolvimentu Ne’ebe Ekilibriu Ba Ema Hotu

Povu husu ba partidu politiku ne’ebe manan iha elisaun parlamentar 2017 nian hodi kaer ukun ba periodu tinan lima oin mai, atu kria politika no programas dezenvolvementu ida ne’ebe inklusivu no ekilibriu ba ema hotu sem diskriminasaun.

Votantes nudar mos povu husi munisipiu Liquisa, Paulo da Silva Neves hateten povu inklui saudozu sira nia mehi mak Timor–Leste tenke iha dezenvolvimentu ne’ebe fo benefisia ba ema hotu, labele ba ema ida-rua deit.
“Iha mundu demokrasia, klaru tenke iha kompetisaun entre partidu politiku sira, maibe importante mak bainhira povu fo fiar hanoin dezenvolvimentu ida ne’ebe ekilibriu ba ema hotu,” nia hateten, iha Comoro, Dili.
Nia mos, husu ba politiku nain sira ne’ebe povu fo fiar atu tau prioridade ba iha problemas social iha komunidade hanesan uma, bee moos, estrada no seluk tan.
Alende ne’e, nia enkoraja ba povu tomak atu kontinua fiskaliza no ejiji promesas ne’ebe partidus politiku hato’o ona durante kampanha.
Total partidus politiku ne’ebe registradu iha Timor-Leste hamutuk 32, maibe partidus 21 deit mak konkore iha elisaun parlamentar tinan ida ne’e ba periodu 2017-2022.
Iha parte seluk votantes ho kondisaun defisiente Martinho Freitas, husi munisipiu Baucau tau esperansa bo’ot ba governu foun mai atu kria programa no politika ida ne’ebe inkluisivu hodi hakbi’it kondisaun moris ema ho defisensia sira nian.
“Ami hakarak governu foun mai tenke iha politika ne’ebe diak mai ami defisiente sira, atu ami mos bele moris hanesan sira seluk ne’ebe ho kondisaun normal,” nia sujere.
Maske ho kondisaun defisiente, Martinho buka moris rasik liu husi fa’an pulsa no sigaru iha loja Timor Plaza oin, tanba servisu ida ne’e mak nia bele halo hodi hetan rendimentu hodi sustenta nia moris.
Entretantu, joventude Inosencio Amaral konsidera dezenvolvimentu ne’ebe la’o durante ne’e sei diskriminativu, seidauk akomodativu, tanba dezenvolvimentu barak sentraliza iha capital Dili.
“Estrada iha Dili laran, liu -liu area Farol nian loke dala tolu no taka dala tolu ona, maibe estrada sira iha area rural ladiak nafatin no nakonu ho tahu, susar tebes ba agrikultor sira atu asesu ba merkadu,” nia hateten.
Nia espera, governu foun mai bele servisu besik liu ho povu no involve sira iha prosesu tomak hodi rezolve problema dezempregu.
“Hamosu governu ida ne’ebe integridade, hakruuk ba lei, promove boa- governasaun, justisa social ba ema hotu, lori dezenvolvimentu ida ne’ebe refleta povu nia hakarak, la’os lideransa sira nia hakarak,” nia esperansa.
Nia mos, espera iha legislatura 2017-2022 bele hamosu reprezentantes ne’ebe iha kualidade diak hodi forma, diskute no aprova lei sira ne’ebe refleta duni situasaun real povu nian.
Enkuantu, Diretor Orgnaizasaun non-governmental Luta Hamutuk (LH), Jose Alves da Costa hateten iha setor infra-estrukturas iha buat barak mak governu anterior halo ona hanesan eletrisidade, maibe iha nesesidade baziku povu nian balun hanesan bee moos, estradas, no edukasaun sei iha problema.
“Komunidade nafatin halerik ba bee moos, ita labele haree ba do’ok, iha Dili laran hanesan area Colmera, Tasi tolu, Surikmas, Becora ate agora nafatin halerik ba bee moos,” nia kestiona.
Nia dehan, governu anterior sira seidauk serve povu ho diak bazeia ba kompromisiu politiku ne’ebe sira halo iha komunidade nia le’et durante kampanha tinan lima liu ba, tanba fo liu proridade ba mega projetu.
Tanba ne’e, nia husu governu foun mai tenke halakon toman aat fo projetu ho orsamentu ne’ebe bo’ot, maibe obra laiha kualidade.